Gönderen Konu: Filistin’in Tarihçesi (Okunma sayısı 42 defa)

fanidunya NET · « : **Bugün**, 10:42:17 ÖÖ »

Filistin’in Tarihçesi

Filistin, Akdeniz’in güneydoğu ucunda, Afrika ile Asya arasında köprü konumunda bulunan târîhî bir bölgenin adıdır. Filistin’in doğusunda Taberiye gölü, Şeria nehri ve Lût Gölü; batısında Akdeniz ve Sînâ çölü; kuzeyinde Lübnan; güneyinde de Akabe körfezi vardır. 27.000 kilometre kare alanı olan bölgenin merkezi Kudüs şehridir. Gazze, Askalân, Halil, Yafa, Hayfa, Akkâ, Ramallah, Nablus, Beytüllahim de bölgenin diğer şehirleridir. Bölgenin en eski ve ilk sâkinleri Hz. Nûh’un oğlu Sâm’ın soyundan gelen Sâmî kavimlerdir. Bölgede adı geçen ilk kavim Amâlika’dır. Sırasıyla Ken’anlılar, Fenikeliler ve Ârâmîler görülmeye başlar. Daha sonra Filistler buraya yerleşmiş ve bölge adını bunlardan almıştır. Filistler’in Akdeniz kıyılarına yerleştiği tarihte Hz. Mûsâ, uzun yıllardan beri Mısır’da yaşayan İsrâiloğulları’nı Firavun’un zulmünden kurtararak bu bölgeye doğru hareket etti. Hz. Mûsâ, bu yolculukta İsrâiloğulları’nın çok sıkıntısını çekti ve yolda vefat etti. İsrâiloğulları da yerli halkla savaşarak ve bin bir zorlukla gelip Filistin’e yerleştiler. Yerleştikten sonra da devletlerini kurdular.

İsrâiloğulları, kral Tâlût’tan sonra tahta geçen Hz. Dâvût (a.s.) ve Hz. Süleyman (a.s.) zamanında altın çağlarını yaşadılar. Altın çağlarından sonra çok zayıflayan İsrâiloğulları, Asurlular ve Babilliler tarafından bölgeden sürüldüler. Bölgenin idaresi daha sonra Persler ve Romalılar arasında el değiştirerek devam etti. Romalıların hâkimiyeti sırasında bölgedeki İsrâiloğulları’nın varlığı gittikçe azaldı. Hz. Îsâ (a.s)’dan sonra bölgede hıristiyanlık yayılmaya başladı. 312 yılında Roma kıralı Konstantinos’un hıristiyanlığı kabul etmesinden sonra Filistin’e Romalı hıristiyanlar hâkim olmaya başladı. 395 yılında Roma imparatorluğunun ikiye bölünmesinden sonra Filistin, Bizans’ın hâkimiyetine geçti. Hz. Muhammed’in (s.a.v.) Yüce Allah tarafından peygamber olarak gönderilmesinden bir yıl sonra, yani 611 yılında Sâsânîlerin istilasına uğrayan bölge, 614 yılında büyük bir katliama maruz kaldı. 629 yılında imparator Herakleios tarafından Kudüs dâhil bütün Filistin bölgesi yeniden Bizans’ın hâkimiyetine geçti. Yüce Allah, Kur’ân-ı Kerîm’in Rûm sûresinde bu olaylara kısaca temas eder ve yakında Rumların gâlip geleceğini haber verir. Netice de Allah’ın dediği gibi olur.

Mi‘rac dolayısıyla İslâm tarihinde önemli bir yeri bulunan Filistin’de İslâmiyet’in yayılması için başlatılan faaliyetler Asr-ı saâdet’e kadar uzanır. Hz. Peygamber, çeşitli hükümdarlara İslâm’a davet mektupları gönderirken bir mektup da Bizans’a bağlı olan Busrâ Emîri Şürahbîl b. Amr el-Gassânî’ye yollamış, ancak elçi Hâris b. Umeyr el-Ezdî öldürülmüş ve bu durum müslümanların yenilgisiyle sonuçlanan Mûte Savaşı’na (8/629) yol açmıştı. Ertesi yıl bizzat Hz. Peygamber Tebük Seferi’ne çıktı ve vefatından kısa bir süre önce de Üsâme b. Zeyd kumandasındaki bir orduyu Mûte’nin intikamını almak üzere Belkā tarafına yollamak istedi; ancak ordu O’nun rahatsızlığı sebebiyle Medine’den ayrılamadı. Hz. Ebû Bekir halife seçilir seçilmez derhal Üsâme’yi tasarlanan bu sefere gönderdi (1 Rebîülâhir 11 / 26 Haziran 632). Daha sonra da Amr b. Âs’ı Filistin’in fethiyle görevlendirdi (12. yılın sonu veya 13. yılın başı, Şubat-Mart 634).

Müslümanlar önce Gazze üzerine yürüdüler; yakınındaki Dâsin veya Tâdûn denilen yerde bizzat Gazze valisinin kumanda ettiği düşman ordusunu yenilgiye uğratarak şehri ele geçirdiler. Müslümanların kısa sürede Güney Filistin’i fethedip Gamrülarabât’a kadar ilerlemeleri üzerine Bizans İmparatoru Herakleios, kardeşi Theodoros kumandasındaki büyük bir orduyu Filistin’e sevk etti. Bizans kuvvetleri bölgeye yaklaştığı sırada Kaysâriye’yi kuşatmış bulunan Amr b. Âs bu orduya mukavemet edemeyeceğini anlayarak kuşatmayı kaldırdı ve halifeden yardım istedi. Hz. Ebû Bekir Hâlid b. Velîd’e haber gönderip yardıma gitmesini emretti. Neticede iki ordu Remle ile Beytülcibrîn arasındaki Ecnâdeyn mevkiinde karşı karşıya geldi ve savaş, İslâm ordusunun kesin zaferiyle sonuçlandı (28 Cemâziyelevvel 13 / 30 Temmuz 634). Bu zaferle Filistin ve Suriye’nin kapıları müslümanlara açıldı ve hemen arkasından Sebastiye, Nablus, Lüd, Yübnâ, Amvâs gibi şehirler fethedildi.

Özellikle Bizanslılar’ın yenilgiye uğratıldığı Yermûk Savaşı’nın (15/636) Filistin’in tarihinde önemli bir yeri vardır. Müslümanlar bu zaferle birlikte bölgede daha sağlam bir şekilde tutundular ve Kudüs’e ulaşarak şehri kuşattılar. Halkın aman dilemesi üzerine Hz. Ömer Câbiye’ye geldi ve Patrik Sophronios başkanlığındaki Kudüs heyetini kabul ederek onlara cizye ve haraç ödemeleri şartıyla bir ahidnâme verdi; böylece Kudüs barış yoluyla fethedilmiş oldu (Rebîülâhir 16 / Mayıs 637). Kudüs’ün fethi müslümanlarla Bizanslılar arasındaki mücâdelede bir dönüm noktası teşkil eder. Amr b. Âs, İslâm ordularına karşı direnen Kaysâriye’yi tekrar kuşattığı sırada Mısır’ın fethiyle görevlendirilince yerini Yezîd b. Ebû Süfyân’a bıraktı; onun ölümü üzerine de kardeşi Muâviye kumandayı alarak şehri fethetti (19-20/640-641). Muâviye’nin Askalân’ı ele geçirmesiyle Filistin’in fethi tamamlandı ve burası Cündü Filistin adıyla askerî bir bölge haline getirildi; merkez olarak da Kaysâriye’nin yerine Lüd şehri seçildi. Hz. Ömer, Muâz b. Cebel, Ubâde b. Sâmit ve Abdurrahman b. Ğanem’i halka İslâmiyet’i öğretmek üzere görevlendirdi; ayrıca Arap kabilelerinin buraya yerleşmesini teşvik etti.

637 yılından 1099 yılına kadar Filistin ve merkez şehir olan Kudüs, Müslümanlar tarafından Hz. Ömer’in ahidnâmesi esas alınarak idare edildi. Emevî halifelerinden Abdülmelik b. Mervan’ın Mescid-i Aksâ hudutları içerisinde 685 yılında yapımına başlayıp 691 yılında tamamladığı Kubbetü’s-sahra, şehre tamamen İslâmî bir kimlik kazandırdı. Hıristiyanların dînî lideri olan Papa ve ona bağlı olan devletler, Kudüs’ü geri almak için başlattıkları haçlı seferlerini yıllarca devam ettirdiler ve 15 Temmuz 1099’da Kudüs’ü işgal ederek binlerce Müslümanı katlettiler. Büyük komutan Selahattin Eyyûbî, 1187 yılında şehri haçlılardan geri aldı. Eyyûbîler’in ve daha sonra Memlûkler’in idaresinde kalan Kudüs, 1516 yılında Yavuz Sultan Selim’in kazandığı Mercidâbık meydan muhârebesi ile Osmanlıların idaresine geçti. Kanûnî Sultan Süleyman da çevresi ile birlikte bölgenin fethini tamamladı. Kanûnî ve sonradan gelen sultanlar, Kudüs’e çok ihtimam gösterdiler. Osmanlı döneminde ‘Arz-ı Filistin’ denilen bölge, idarî bakımdan Şam eyaletine bağlı Kudüs, Gazze, Nablus ve Safed sancaklarına ayrıldı. Bunların dışında doğrudan eyalet merkezine bağlı emirlikler de vardı.

1799 yılında Napolyon Bonapart, Mısır’ı ve Hayfa’yı işgal ederek Akkâ’yı kuşatıp Safed ve Nâsıra’ya kadar ilerlemişse de Cezzar Ahmet Paşa karşısında tutunamamış ve geri çekilmeye mecbur kalmıştı. 1832 yılında Kavalalı Mehmet Ali Paşa’nın oğlu İbrahim Paşa tarafından ele geçirilen Filistin, 1840 yılında İngiltere ve Avusturya’nın yardımıyla tekrar Osmanlı idaresine girmiş, fakat bundan sonra büyük devletlerin ilgi odağı olmuştur. 1897 yılında Theodor Herzl, İsviçre’nin Basel şehrinde yahûdî kongresini topladı ve Filistin konusunu gündeme getirdi. Bu kongreden sonra dünyanın değişik yerlerindeki yahûdîler ve özellikle Rus yahûdîleri Filistin’e hicret etmeye başladılar. Theodor Herzl, 1901 yılında Sultan II. Abdülhamid ile görüşüp Osmanlı devletinin dış borçlarını ödeme karşılığında Filistin’den yer istedi. Sultan ‘kan ile alınan toprak parayla satılmaz’ diyerek onu huzurundan kovdu.

Osmanlı Devleti, İttihat ve Terakki’nin basiretsizliği neticesinde girdiği Birinci Dünya Savaşı’nda, Filistin cephesinde cereyan eden ve henüz aydınlığa kavuşturulamayan Kanal Harekâtı neticesinde Filistin’i kaybetti. İngiliz Mareşal Allenby, 11 Aralık 1917’de Kudüs’ü; 1918’de de Filistin topraklarını ele geçirdi. Bu tarihten sonra Filistin’in idaresini ele alan İngilizler, 1948 yılında da yahûdîlere İsrâil devletini kurdurdular. Bölgedeki nüfusun 1880’de %87’si, 1890’da %85’i, 1914’te de %83’ü Müslümandı. İngilizler, burayı alırken nüfusun sadece %2’si yahûdîydi. Sahipsizlikten dolayı bölge nereden nereye gelmiş ve biz ne ile meşgul oluyoruz? Kudüs, kurulduğu tarihten bugüne kadar 23 kere kuşatıldı, 52 kere işgal edildi, iki kere de tamamen yerle bir edildi. Şimdi yahûdîlerin işgali atında olan Kudüs ve Mescid-i Aksâ kurtarıcısını beklemektedir.

(Bu yazı, M. Lütfullah Kahraman’ın Diyanet İslam Ansiklopedisi’ndeki ‘Filistin’ maddesinden yararlanılarak yazılmıştır.)

İNTERNET RADYOMUZ. 24 SAAT YAYINDADIR.

RADYO FANİDUNYA FM
Yükleme linklerini görebilmek için üye olmanız gerekmektedir. Üye Ol veya Giriş Yap

FANİ DUNYA FORUM HABERLER

Gönderen Konu: Filistin’in Tarihçesi (Okunma sayısı 42 defa)

fanidunya NET

Filistin’in Tarihçesi

BENZER KONULAR