Yolda Sokakta Bulunanı Almak
Lukata, yerde bulunup, sahibi belli olmayan mal demektir.
Sual: Sokakta bulunan yiyecek, giyecek ve benzeri şeyleri oradan almanın, kullanmanın dinen hükmü nedir, bunlar alınabilir mi?
Cevap: Lukata, yerde bulunup, sahibi belli olmayan mal demektir. Sahibine vereceğinden emin olanın, bu malı korumak için alması sünnettir.
Yerde helak olacak ise, alması farz olur. “Arayan olursa bana gönderin!” diyerek iki kimseyi şahit yapar ve kalabalık bir yerde tarif ederek sahibini arar. Sahibi çıkıncaya veya durmakla bozuluncaya kadar saklarken helak olursa ödemez. Sahibi çıkmayacağını veya bozulacağını anlarsa, artık aramaz. Beyt-ül-mâla verir. Beyt-ül-mâl yoksa, zengin ise, fakir olan anasına, babasına, evladına ve zevcesine, hanımına sadaka verir. Bunlar, kendisine hediye ederlerse, kendi de kullanabilir. Şafiide, bunlara vermeden de kullanabilir. Fakir ise, kendi de kullanabilir.
Sahibi sonra çıkarsa, ya kabul eder, yahut, bulana veya fakire tazmin ettirir. Kabul eden veya tazmin eden sevap kazanır. Dürr-ül-müntekâda ve Hindiyyede deniyor ki:
“Para, şeker serpilince, atılınca, bunları kapan, yerden ve başkasının üstünden alan, buna malik olur. Umumi bir yerden çıkan, nalın, terlik veya ayakkabısının alınmış olduğunu görse, yerine bırakılanı kullanması caiz olmaz. Bunu götürüp sadaka verir, fakir de, buna hediye ederse, caiz olur.”
Ağaçtan sokağa düşmüş meyveleri, köyde de, şehirde de, sahibinin yasakladığı bilinmedikçe, herkesin alıp yemesi caizdir.
Sual: Birinin bahçesine giren sahipsiz bir hayvana, bahçe sahibi benim diyerek sahip çıkabilir mi?
Cevap: Bir bahçede kuş yavrulasa veya yumurtlasa veya sahipsiz hayvan girse, bunlar, alanın olup, bahçe sahibinin olmaz. Bahçe sahibi görüp, kapıyı kaparsa bahçe sahibinin olur. Bir bahçeye arılar gelip bal yapsa veya bahçede ağaç çıksa veya sular kum getirip o bahçeye yığsa, bunlar bahçe sahibinin olur.
Sual: Köpeği, işe yarayan hayvanları ve kuşları satmakta mahzur var mıdır?
Cevap: Köpeği ve diğer işe yarayan hayvanları, kuşları satmak, dinen caizdir.
Sual: Mal sahibi, malını bir kişi ile pazarlık yapıp ona satsa, satın alan, parayı vermeden ve malı almadan ortadan kaybolsa, bu mal başkasına satılabilir mi?
Cevap: Müşteri, parayı vermeden ve malı almadan kaybolsa, o mal, başkasına satılır.
