Yemek ve İçmek İbadet Niyetiyle Olmalıdır
Yemek yerken; açlığı gidermek, nefsin hakkını vermek ibâdet ve tâatleri yapabilecek kuvveti, enerjiyi kazanmak kastetmelidir.
Anne ve babalar, yemede ve içmede dikkat edilmesi gereken dinimizin edeplerini evlatlarına öğretmelidir. İslâm terbiyesi, yeme ve içme ilmini öğrenmekle başlar. Bu hususta, İslâmiyet şunları emrediyor:
1-Yemeğe ve içmeğe, (Besmele) ile başlamalıdır. Peygamber Efendimiz “sallallahü aleyhi ve sellem”, (Sizden biriniz bir şey yediği zaman [Bismillâhirrahmânirrahim] desin. Eğer başında Besmeleyi unutur ve sonra hatırlarsa, [Bismillahi evvelühû ve âhirühû] desin) buyurdu. Sonunda da (Elhamdülillah) demelidir. Herkese hatırlatmak için Besmele, yüksek sesle söylenebilir. Eshâb-ı kiramdan Ümeyye “radıyallâhü anh” anlatıyor: “Bir adam yemek yiyordu. Son lokmasına kadar Besmele çekmedi. Son lokmayı ağzına götürürken, Bismillâhi evvelühû ve âhirühû dedi. Resûlullâh "sallallâhü aleyhi ve sellem" bunu görünce güldü ve (Şeytan onunla birlikte yemek yiyordu. Allahü teâlânın ismini söyleyince, şeytan karnındakini kustu) buyurdu.”
2- Yemeği, ibâdet yapmaya kuvvetlenmek niyeti ile yemelidir. Yemek yerken; açlığı gidermek, nefsin hakkını vermek ibâdet ve tâatleri yapabilecek kuvveti, enerjiyi kazanmak kastetmelidir. Yemek, sadece zevk ve lezzet almak niyetiyle yenmez. Peygamber Efendimiz, (Nefsin, insan üzerinde hakkı vardır) buyurdular...
3- Acıkmadan, tok iken bir şey yememelidir. Peygamber Efendimiz, (Yediğiniz yemekleri, Allahü teâlâyı anarak ve namaz kılmak suretiyle eritiniz. Tok karınla uyumayınız. Yoksa kalbiniz kasavetli olur) buyurdu.
4- Aç iken de, yavaş yavaş yemelidir. Yemek ve içmekte orta hâlde olmayı gözetmelidir. Gevşeklik verecek kadar çok yememeli, ibâdet yapamayacak kadar da perhiz yapmamalıdır. Evliyanın büyüklerinden Behâeddin-i Buhârî “kuddise sirruh” hazretleri, talebelerine "İyi ye, iyi çalış" buyururdu.
5- Sağ el ile yemeli ve içmeli, ayakta iken bir şey yememeli ve su içmemelidir. Peygamber Efendimiz, (Ayakta içmeyiniz!) buyurdu. Yalnız zemzem suyu, abdest aldıktan sonra kalan su ve ilâç yutmak için ayakta içilebilir. Yolcu, her suyu ayakta içebilir denildi.
Yine Peygamber Efendimiz buyurdu ki: (Eğer ayakta su içen kimse, midesine verdiği zararı bilseydi içtiği suyu şüphesiz ki geri kusardı.) [Abdürrezzak 10/427]
6- Yemekten önce ve yemekten sonra el yıkamalıdır.
Yemekten evvel el yıkarken, önce gençler, yemekten sonra, önce yaşlılar yıkar. Yemekten önce el yıkarken, ağzı da yıkamak sünnet değildir. Fakat cünübün, ağızını yıkamadan yemesi ve içmesi mekruh olur. Kadınlara, muayyen hâllerinde mekrûh değildir.
Hasan Yavaş.
