SILA
Unutulmaya yüz tutmuş nice değerimiz arasında ana- baba ve memleket ziyareti vardır. Nice duygu, gönül diyarında güller açmaya hazırlanıyor. Ana mezarı ziyaretçi bekliyor.
Sıla-i rahim, İslam sisteminde çok önemlidir. Hem uyulması gereken sosyal ve ahlâkî ilkelerden biridir. Sıla-i rahimi, ayet ve hadisler anlatmaktadır. Bu ayetler uyarı ve mana yüklüdürler. Hatta Cenab-ı Hak hadisi kudside, “Ben Rahmanım, sıla-i rahime ismimden bir isim takdir ettim: “Kim sıla-i rahimi yapar ve ilgililere iyilikte bulunursa ben de ona karşılığını veririm. Kim de sıla-i rahimi keser yerine getirmezse ben de onu nimetlerimden mahrum ederim.” Bir hadisi şerifte ise: “Sıla-i rahim Arş’a asılmış haldedir. Der ki: Beni gözeteni Allah nimetleriyle gözetsin, beni terk edeni Allah terk etsin.” Yine başka bir hadisi şerifte: “Allah’a itaat edilen amellerde sıla-i rahimden daha çabuk sevabı verilen hiçbir amel yoktur. Allah’a ısyan edilen amellerde de sıla-i rahim hakkına tecavüzden ve yalan yere yeminden daha çabuk cezası verilen hiçbir amel yoktur.” Bir hadisi şerifte ise “sadakanın en faziletli olanı, düşman olan akrabaya verilendir.” Bunu yapmak için nefsi durdurup ve onu aşmak gerek.
Bu hadislerden sonra ayet meallerine bakacağız daha da bilgilenmiş olacağız. “Biz İsrailoğullarından şöyle söz almıştık: Allah’tan başkasına kulluk etmeyeceksiniz, anaya babaya, yakınlara, yetimlere, yoksullara iyilik edeceksiniz. İnsanlara güzel söz söyleyin, namazı kılın, zekâtı verin! Sonra siz, pek azınız hariç, döndünüz; hâlâ da yüz çevirip duruyorsunuz. (Bakara: 2/83) Burada anlaşılan, eski kavimler de sıla-i rahim ile görevliydiler, yapmayanlar haktan yüz çevirenler olarak tanıtılmışlardır. Nisa suresinde kimlere sıla yapılacağı ve nelerle muamele edileceği haber verilmektedir: “Allah’a kulluk edin, O’na hiçbir şeyi ortak koşmayın, ana babaya, akrabaya, öksüzlere, yoksullara, yakın komşuya, uzak komşuya, yanınızdaki arkadaşa, yolcuya, ellerinizin altında bulunan kölelere iyilik edin. Allah, gururlu, böbürleneni sevmez.” (Nisa: 4/36) Yine sıla-i rahimi dile getiren ayetlerde Allah Teâlâ nice hikmet içerikli açıklama yapmaktadır.
De ki: “Gelin, üzerinize Rabbinizin neleri haram ettiğini size okuyayım: Ona hiç bir şeyi ortak koşmayın. Anaya babaya iyilik edin. Fakirlik endişesiyle çocuklarınızı öldürmeyin. Sizin de, onların da rızkını biz veririz. Fuhşiyatın açığına da, gizlisine de yaklaşmayın. (Kısas ve zina gibi şeylerden dolayı meşru) bir hak olmadıkça Allah’ın haram kıldığı cana kıymayın. İşte Allah size, aklınızı kullanasınız diye, bunları emretmektedir”. (En’am: 6/151) Bir diğer ayette; “Rabbin, kendisinden başkasına kulluk etmemenizi ve anaya, babaya ihsanla iyilik etmenizi hükmetmiştir; onlardan biri yahut her ikisi, senin hayatında ihtiyarlık çağına ererse onlara öf bile deme, azarlama onları ve onlara kerîm söz söyle. Ve ikisi için merhametten tevazu kanadını indir ve de ki: “Ey Rabbim! Nasıl, onlar beni çocuk iken merhamet ederek bakıp büyütüverdilerse şimdi sen ikisine de merhamet eyle.” (İsra: 17/23,24)
Lokman suresinde de ibretlik açıklama yapılmaktadır: “Biz insana, ana ve babasını onlara iyilikle davranmayı tavsiye ettik. Anası onu, zorluk üstüne zorlukla karnında taşıdı. Onun sütten ayrılması, iki yıl içindedir. “Hem bana, hem ana ve babana şükret, dönüş yalnız banadır.” Eğer onlar seni, hakkında bilgin olmayan bir şeyi bana ortak koşman için zorlarlarsa, onlara itaat etme. Onlarla dünya hayatında iyi geçin ve bana yönelen kimsenin yoluna uy. Sonra dönüşünüz banadır; o zaman ben size yaptıklarınızı haber vereceğim diye öğüt verdik. Lokman oğluna; Yavrucuğum, haberin olsun ki yaptığın bir hardal tanesi kadar olsa da bir kaya içinde veya göklerde veya Yerin dibinde gizlense de Allah onu çıkarıp getirir hesaba koyar, Allah Lâtiftir, Habîrdir.” (Lokman: 31/14-16)
Ayetlerde görüldüğü gibi ortak uyarılar vardır, Allah Teâlâ’ya ibadetten sonra ana babaya ihsanda bulunmak şartı ön plandadır. Yakınları ziyaret ve iyilik yapmak vardır. Lokman suresinde ise müşrik ebeveyn, çocuklarını şirk koşmaya zorlasalar onlara itaat edilmez. Fakat evlat, dünya hayatında onlarla güzel geçinme zorundadır. Allah’ın emri budur.
Ey müminler! Siz O’nun emrini yapın ki, O sizi yüzüstü bırakmasın. Umulur ki bununla kopmuş dostluk bağlarını yenilemiş oluruz.
İlhan Oral.
