Ahlakın En Güzeli
Ahlak, lügatlerde “huy, tabiat, karakter, yaradılış” manalarına gelmekle birlikte[1] birçok filozof ve bilgin tarafından çeşitli biçimlerde yorumlanmış ve farklı şekillerde tanımlanmıştır.
Ahlak üzerine bugüne kadar söylenenleri toparlarsak ahlak, doğuştan ya da sonradan kazanılan, ruha yerleşen, bilinçli veya bilinçsiz bir şekilde yapılan, toplumdaki genel-geçer davranışlardır. Esasında iyi ve kötü huyların hepsine ahlak denir. Çünkü ahlaksız –hiçbir huyu olmayan- insan yoktur.
Peki, güzel ahlak nedir? Güzel ahlak, beşere can veren, onu insan eden, insanda olması gereken, olmadığında da özlenen manevî vasıfların ortak adıdır. Hayra yöneliş, şerden ayrılıştır. Hem ferdi faziletler toplamı hem de sosyal bir disiplindir. Kendisine, ailesine, mensubu olduğu topluma faydalı olan, fedakâr ve en önemlisi Rabbimizin emrettiği şekilde yaşayan insana güzel ahlaklı, bu tanımın dışında kalan insana ise kötü ahlaklı diyebiliriz.
İslâm, bütün hüküm ve emirleriyle bir terbiye ve ahlak sistemidir. Bu sistem ahlak kurallarının asaletiyle milyonlarca kalbi fethedip onları kendi safına almayı başarmış ve bunun sürekliliğini de sağlamıştır. Çünkü İslâm bütün faziletleri içinde barındırır. Aslında güzel ahlak sadece Müslümanlara mahsustur.
İslâm ahlakını ortaya koyan ana unsur Kur’ân-ı Kerim’dir. Ortaya koyulan bu ahlakın canlı ve pratik hali de Peygamber Efendimizdir. O, ilahî kelamın ete kemiğe bürünmüş halidir.[2] O, güzel ahlakı tamamlamak için gönderildiğini bildirmiş,[3] Rabbimiz de ona, en yüce ahlak ile ahlaklandığını vahyetmiştir.[4] Yine Hz. Âişe’ye Efendimizin ahlakı sorulduğunda, onun ahlakının Kur’ân olduğu cevabını vermiştir.[5]
Güzel ahlakı Efendimize, cahiliye döneminde el-Emin lakabını aldırmış, insanların güvenini kazanmasını sağlamıştır. Sahabe döneminde on yıl gibi bir süre hizmetinde bulunan Enes b. Malik’in kendisine karşı “öf” bile dediğini duymadığını Enes’e söyletmiştir.[6]
“Herkesin herkesle savaş halinde olduğu bir ülkede, hiçten başlayarak, kısa bir zaman içinde üç milyon kilometre karelik bir devlet kuran”[7] Peygamberimizin bu başarısında, O’nun kusursuz hayatının ve seçkin kişiliğinin büyük rolü olmuştur.[8]
Efendimizin güzel ahlakını örnek alıp yaşamamızın bizlere sunacağı birçok faydası vardır. Bu faydaları ele alırsak; Allah’ın kullarına verdikleri arasından en değerlisi güzel ahlak sahibi olmak.[9] Kıyamet gününde sevaplar tartılırken müminin terazisinde en ağır gelecek olan ahlaka ulaşmak.[10] Güzel ahlak, cennete en çok götüren iki şeyden biridir.[11] Aynı zamanda cennetin en yüksek yerinden bir köşk sahibi olmaya da nedendir.[12] Ayrıca Peygamberin ahlakıyla ahlaklanan insanlar, kıyamette O’na en yakın yerde bulunan şerefli kimselerden olabilir.[13]
Yukarıda sıraladığımız bu güzelliklere ulaşabilmek için yine Efendimizin gösterdiği yoldan yürümeliyiz. Ama nasıl? Tıpkı güzel koku satan kişi ile arkadaşlığın anlatıldığı hadisteki gibi.[14] Hadiste geçen güzel koku satıcısını, güzel ahlak sahibine, satıcının arkadaşını da güzel ahlak sahibi olmak isteyene benzetildiğini varsayalım. Satıcının arkadaşı ya ondan koku alır ya da satıcı kokularından birini ona ikram eder. Hiç olmazsa beraber oldukları için güzel koku onun üzerine siner. Bizler de güzel ahlak sahibi insanlardan ya iyi huylar öğreniriz ya da onlar bize bu ahlakı öğretir. Hiç olmazsa birlikte olduğumuz için ahlakımız onlarınki gibi şekillenir.
Son olarak, biz kullarına örnek olarak seçilen Efendimizin ahlakına sahip olmak ve o kutlu diyarda –ahiret yurdunda- zafer muştusunu işitmek için Rabbimize O’nun gibi el açmalıyız…
“Allah’ım Beni, ahlakın en güzeline kavuştur; çünkü insanı güzel ahlaka Senden başkası kavuşturamaz.”[15]
---------------------------------------------------------------------------------------
[1] İbn Manzur, Lisanu’l-Arap, 6/374.
[2] Mutlu Binici,
[3] Malik b. Enes, el-Muvatta, Hüsnü’l-Hulk, 8.
[4] Kalem sûresi, 4.
[5] Müslim, Salatü’l-Müsafirin, 139.
[6] Buharî, Menakıb 23.
[7] Muhammed Hamidullah, İslâm Peygamberi, 1, 15.
[8] Prof. Dr. Abdurrahman Çetin, Peygamberimizin Ahlakı, Ensar Neşriyat, İst 2007, s. 39.
[9] İbn Mace, Tıb 1.
[10] Ebû Davûd, Edeb 7.
[11] Tirmizî, Birr 62.
[12] Ebû Davûd, Edeb 7.
[13] Tirmizî, Birr 71.
[14] Buharî, Zebaih 31.
[15] Müslim, Salatü’l-Müsafirin 201.
Zeynep Uslu
FANİ DUNYA FORUM HABERLER
