Dost Seçmek
Dost seçimi önemlidir. Allah Rasûlü (sa), "Kişi, dostunun dini üzerindedir." (Ebu Dâvûd, Tirmizî) buyurmuştur. Dostluğun; birbiriyle ünsiyet etmek, birbirine yardım etmek, sevinç ve kederde birbirine ortak olmak, birbirinin ilim ve amelinden yararlanmak, birbirini güzel işlerde örnek almak, birbirine duâ etmek ve kıyâmet gününde birbi¬rine şehâdet ve şefaat etmek gibi faydaları vardır. Onun için seçilecek dostta şu beş vasfın bulunması lâzımdır:
1- Akıllı olmak;
2- Güzel ahlâk sahibi olmak;
3- Fâsık olmamak;
4- Bid'atçı olmamak;
5- Menfaatçi, cimri ve haris olmamak.
Arkadaşın akıllı olması lâzımdır. Çünkü, her şeyin başı akıldır ve o her güzelliğin temelidir. Bu sebeple, ahmak olan insanın ne kendisinde, ne de dostluk ve arkadaşlığında hayır yoktur. Onunla kurulacak bir dostluğun ömrü de kısadır. Aklın yolundan ayrılan ahmak dost, fayda vermek isterken zarar da verebilir.
Arkadaşın, akıl yanında güzel ahlâk sahibi olması lâzımdır. Çünkü, nice akıl sahipleri vardır ki, şehvet, hiddet, şöhret, hased gibi kötü hislerine mağlup olurlar. Bu ahlâksız tipler aklı az olan ahmaklardan daha çok sıkıcı ve çekilmezdirler.
Arkadaşın fâsık olmaması lâzımdır. Çünkü, arkadaşlığın en önemli faydaları ahirete yönelik olanlardır. Fasıkın arkadaşlığıyla bu faydalar tahakkuk etmez. Bu arkadaşlıktan dünyaya ait hakikî faydalar da sağlanmaz. Çünkü kendisini yaratanın haklarını gözetmeyen, iyiliklerine şükretmeyen ve yüce olan hatırını saymayan bir fâsık, kendisi gibi olan arkadaşına karşı daha iyi davranmaz. Onun fıskının bulaşması da başka bir sakıncadır. Çünkü, insan kötülükleri göre göre onları normal bulur ve giderek onlara heves ve arzu duyar. Bu sebeplerle, Allah Teâlâ fâsıklarla arkadaşlık edilmemesini emretmiştir. Bu konuyla ilgili bazı âyetler şöyledir:
"Bizi anmaktan yüz çeviren ve sadece dünya hayatını isteyen kimselerden uzak dur." (Necm, 29)
"Kalbini bizi anmaktan gâfil kıldığımız, kötü arzuları¬na uyan ve işi gücü aşırılık olan kimseye uyma." (Kehf, 28)
"Ahirete inanmayan ve nefsine uyan kimseler, sakın seni imandan uzaklaştırmasınlar." (Tâhâ, 16)
"(Yanlış arkadaşlık seçimiyle) kendine zulmetmiş olan kimse, o gün ellerini ısırarak, 'Ah keşke Peygamberin yolunda gitseydim! Ah keşke falanı dost edinmeseydim! O bana arkadaş olduktan sonra beni hak yoldan çıkardı.’ der." (Furkan, 27-29)
"Bana dönenlerin yoluna uy." (Lokman, 15)
Hz. Ali (ra) şöyle demiştir: "Fâsık kimseye arkadaş olma. Aksi takdirde ondan günahkârlık öğrenirsin."
Dost ve arkadaşın bid'atçı olmaması lâzımdır. Çünkü böyle bir kimsenin arkadaşlığıyla onun bid'atları bulaşır. Bid’atların bulaşması küfür ve günahların bulaşmasından daha kolaydır. Çünkü, bütün müminler küfür ve günahların yanlış olduğunu bilirler, fakat onların çoğu bid'atların yanlış olduğunu bilmezler. Bunun sebebi ise, bid'atçıların da müslüman görünmeleri ve delil olarak Kur’ân ve hadisler¬den bahsetmeleridir. Bunların Kur’ân ve hadislerden çıkardıkları manaların yanlış olduğunu ancak âlimler bilirler.
Arkadaşın dünyaya karşı hırs ve tamah sahibi olmaması da lâzımdır. Çünkü, dünya hırsıyla başı dönmüş bir kimse, kendi kişisel çıkarından başka bir şey düşünmez ve arkadaşlık hakkını rahatlıkla buna fedâ eder.
Alkame el-Utâridî, ölüm döşeğinde oğluna şu vasiyeti yapmıştır: "Yavrum! Dost edinme ihtiyacı duyarsan, o kimseyi dost edin ki, ona hizmet ettiğin zaman emeğin boşuna gitmez; onunla birlikte olduğun zaman senin itibarını düşürmez; bir sıkıntıya düştüğün zaman seni yalnız bırakmaz; bir hayır yapmak istediğin zaman seninle birlikte o da bunu yapar; senin iyiliklerini söyler, ayıp ve kusurlarını örter; ondan bir şey istediğin zaman bunu sana verir; istemediğin zaman da hâlinden anlar; seni yalancı çıkarmaz; seni kendi nefsine tercih eder."
Bir zat şöyle demiştir: "Ancak o kimseyle arkadaş ol ki, senin sırrını saklar, ayıbını örter, musibet zamanında yanında olur, hoşa giden işlerde seni öne çıkarır, iyiliklerini yayar ve kötülüklerini gizler."
Bir zat da şunu söylemiştir: "Ancak iki çeşit insana arkadaş ol. Bunlardan birincisi ilminden yararlandığın kimsedir, ikincisi de senin ilminden yararlanan kimsedir."
Cafer es-Sadık (ra) şöyle demiştir: "Beş kişiyle arkadaşlık etme. Bunlardan birincisi yalancı kimsedir. Çünkü yalancı kimse, seni aldatır ve gerçekleri yanlış anlamana sebep olur. İkincisi, ahmak kimsedir. Çünkü ahmak kimse, fayda vermek isterken sana zarar verir. Üçüncüsü cimri kimsedir. Çünkü cimri kimse, kendisine muhtaç olduğun zaman seni terk eder. Dördüncüsü, korkak kimsedir. Çünkü korkak kimse, bir tehlike gördüğü zaman seni bırakıp kaçar. Beşincisi, fâsık kimsedir. Çünkü fâsık kimse, nefsi isteyince sana kötülük etmekten sakınmaz."
Bir zat şöyle demiştir: "Dostlar üç çeşittir. Birinci çeşidi gıda gibidir; onsuz olunmaz. Bir çeşidi ilâç gibidir; ara sıra lâzım olur. Bir çeşidi de hastalık gibidir; sıkıntı ve zarar vermekten başka bir işe yaramaz."
İmamı-Gazâlî-İhyâ-u Ulûmiddin
FANİ DUNYA FORUM HABERLER
