Gönderen Konu: islamda evlilik (Okunma sayısı 1541 defa)

fanidunya · « : Eylül 26, 2014, 06:42:37 ÖS »

islamda evlilik

İslam evliliğin uzun ömürlü olması için eş seçiminde gerekli titizliğin gösterilmesini ister. Bu konuda da özellikle "dindar" ve "ahlaklı oluş"a dikkat çeker. Bunun yanında "zenginlik, güzellik ve soy-sop" gibi insanların çoğunun peşinde koştukları değerlere ikinci sırada yer verilir. Hatta bunların yol açabileceği sıkıntılara işaret eder.

Evlenilecek Kadında Aşağıdaki Niteliklerin Bulunması Müstehap Sayılmıştır:

1) Dindar Olması:

Hadiste şöyle buyurulur: "Kadın dört şeyi için nikah edilir; malı, soyu, güzelliği ve dini. Sen dindar olanını seç ki elin bereket bulsun." (Buharî, Nikah, 15; Ebu Davud, Nikah, 2; Nesaî, Nikah, 13; ibn Mace, Nikah, 6; Darimi, Nikah, 4; Malik, Nikah, 21; A.b. Hanbel, III, 428.)

Başka bir rivayette "soy" dışındaki diğer üç nitelik belirtilmiştir. (Ahmed. b. Hanbel, III, 80; Müslim, Rada, 53; Tirmizî, Nikah, 4.) Genellikle bir kıza talip olan erkek bu özellikleri göz önünde bulundurur fakat bu arada dindarlık arka planda kalabilir. İşte Allah'ın Rasulü dindar olanını bulunca, onun kaçırılmaması gerektiğini belirtmiştir.

Kadınla, yalnız güzelliği veya zenginliği için evlenilmesinin yol açabileceği sakıncaları Allah elçisi şöyle belirtmiştir: "Kadınlarla yalnız güzellikleri için evlenmeyiniz, olur ki, güzellikleri ahlakça düşmelerine neden olur. Onlarla yanlız malları için de evlenmeyin, çünkü malları azgınlıklarına yol açabilir. Onları dindarlıklarından ötürü nikahlayın. Şüphesiz dindar olan, eski giysili bir cariye (dindar olmayan ötekilerinden) daha üstündür."(İbn Mace, Nikah, 6. Bu hadisin senedinde bulunan Abdullah bin Ziyad bin En'am zayıf bir ravidir. Hadisi İbn Hıbban, Sahîhinde başka bir senetle nakletmiştir. bk. İbn Mace, Sünen, l, 597.)

2) Kadının Doğurgan Olması:

Hadiste şöyle buyurulur: "Kocasını sevebilen doğurgan kadınla evlenin. Çünkü ben kıyamet gününde diğer ümmetlere karşı sizin çokluğunuzla övüneceğim." (Ebu Davud, Nikah, 3; İbn Mace, Nikah, 1. Bu hadis, senedinde bulunan İsa bin Meymun el-Medînî nedeniyle zayıf sayılmıştır. Ancak aynı anlamı destekleyen başka rivayet vardır. bk. İn Mace, Sünen, l, 592.) İlk olarak evlenecek olan kadının doğurgan olup olmayacağı, ailesindeki kadınların çoğunluğunun doğurgan olup olmamasına göre değerlendirilir.

3) Evlilikte Bakireyi Tercih Etmek:

Hadiste şöyle buyurulur: "Evlenmek için bakire kızları tercih ediniz. Çünkü onlar daha tatlı dilli, kocayı daha fazla tatmin edici ve daha aza kanaat edicidir." (İbn Mace, Nikah, 7. Hadis, senedindeki iki ravi nedeniyle tenkide uğramıştır, bk. ibn Mace, Sünen, l, 597.) Hz. Peygamber, Cabir bin Abdillah (r.a.)'ın dul bir kadınla evlendiğini öğrenince; "Keşke bakire ile evlenseydin. Sen onunla, o da seninle oynaşırdınız" (Buharî, Büyû', 34, Vekale, 8, Cihad, 113, Megazî, 18, Nikah, 10,121,122, Nafakat, 12, Deavat, 53; Müslim, Rada, 54-56, 58; Ebü Davud, Nikah, 3; Nesaî, Nikah, 10; ibn Mace, Nikah, 7.)buyurmuştur.

Bu deliller İslam'ın bakireliğe verdiği önemi gösterir. Diğer yandan İslam ergin kızların haya perdesi zorlanmasın diye onların örtünmesini istemekte, ırza saldırı durumunda erkeğe zina cezası yanında, diyetin üçte biri kadar tazminat cezası öngörmektedir. (bk. Ömer Nasuhî Bilmen, İstilahat-ı Fıkhıyye Kamusu, İstanbul 1968, III. 221, 222.)

Buna karşılık günümüzde çeşitli batı ülkelerinin bakireliğe önem vermediği, hatta belli yaştan sonra bakire kalan genç kızların alay konusu yapıldığı bilinmektedir. İslam'ın bu konuda aldığı önlemlerin daha sağlıklı ve aile yuvasını daha fazla koruyucu nitelikte olduğunda şüphe yoktur.

İslam'ın bakire üzerinde bu derece durması, dul kadınla evlenmek caiz değildir, anlamına gelmez. Çünkü Hz. Peygamber. Hz. Aişe dışındaki bütün eşlerini dul olarak nikahlamıştır. Nitekim Abdullah İbn Abbas (r.a.)'ın, Hz. Aişe'ye; "Nebî (s.a.s) senden başka bakire bir kadınla evlenmedi" dediği nakledilmiştir. (Buharî, Nikah, 9, Tefsîru Sure 24/8)

4) Dindarlığı Ve Kanaatkarlığı İle Tanınan Bir Ailede Yetişmiş Olması:

Bu durum, çocuğun da bu değerlere sahip olduğunun belirtisi sayılır.

5) Soylu Bir Aileye Dayanması:

Doğacak çocukların asaletli olması için bu noktaya da dikkat edilmelidir. Çünkü çocuk ana tarafından birisine çekebilir. Hz. Peygamberin "soyu için" buyurması bunu gösterir. Ancak yukarıda da belirttiğimiz gibi dindarlık ve ahlak bütün bu özelliklerden önceliklidir. Bu yüzden babası bilinmeyen ya da zinadan doğmuş veya kötü yola düşmüş kadınlarla evlenmek mekruhtur. Çünkü ayette şöyle buyurulur: "Zina eden erkek ancak zina eden veya Allah'a ortak koşan kadınla evlenir, zina eden kadın da ancak zina eden veya Allah'a ortak koşan bir erkekle evlenir." (en-Nur, 24/3.)

Ashab-ı Kiramdan Mersed b. Ebî Mersed el-Ganevî Mekke'ye esir naklediyordu. Orada fahişe bir kadınla arkadaş olmuştu. Allah'ın Rasülüne gelerek onunla evlenmek istediğini söyledi. Hz. Peygamber sustu. Bunun üzerine yukarıdaki ayet indi. Allah'ın elçisi, Mersed'i çağırdı, ayeti okudu ve "o kadınla evlenme" buyurdu. (Ebü Davud, Nikah, 4)

Başka bir hadiste; "Zina cezası (celde) uygulanan erkek, ancak kendi benzeri olan kadınla evlenebilir." (Ebü Davud, Nikah, 4; A. b. Hanbel, II, 324.) buyurulmuştur.

Ancak burada sözü edilen evlilikler daha çok kadının zinadan elde edeceği kazançtan yararlanmak gayesi ile evlenmeyi kapsamaktadır. Böyle bir durum söz konusu olmaksızın, çeşitli hile ve tuzaklarla kötü yola düşürülmüş ne mazlum kadınlar vardır ki, kurtuluş için çırpınmakta, fakat sesini topluma duyuramamaktadır. İşte böyle bir kadını bataklıktan kurtararak, ona aile yuvası sıcaklığını yaşatmak yukarıdaki ayetin kapsamı dışında kalsa gerektir. Çünkü ameller niyetlere göre değer kazanır.

6) Kadının Güzel Olması:

Evlenilecek kadının dindarlığı yanında güzel oluşu da tercih nedeni olmalıdır. Çünkü güzel kadın kocasının gönlünü daha fazla hoş eder ve gözünü haramdan korur. Bu yüzden evlenmeden önce kadına bakmak caiz görülmüştür. Hadiste şöyle buyurulur: "Hz. Peygamber'e;" Hangi kadın daha hayırlıdır" diye sordular. Şöyle buyurdu: "Kocası kendisine bakınca, ona neşe ve sevinç verir, emrederse itaat eder. Kendi malı ve özel yaşantısı konusunda, kocasının sevmediği şeyleri yapmaz." (Ahmed b. Hanbel II, 251, 432, 438; bk. Ebü Davud, Zekat, 38; İbn Mace, Nikah, 5.)

Ancak Şafiîler çok güzel kadınla evlenmeyi mekruh saymışlardır.
Diğer yandan Allah'ın Rasülünün, kötü çevrede yetişen güzel kadından (hadrau'd-dimen) sakındırdığı nakledilir. (ez-Zühaylî, el-Fıkhu'l-İslamî ve Edilletuh, 2. baskı, Dımaşk 1405/1985, VII, 13. Darekutnî ve Deylemî'den naklen.)

7) Kadının Yakın Hısımlardan Değil, Yabancılardan Tercih Edilmesi: Bu yolla çocukların daha sağlıklı olması umulur. Diğer yandan amca, dayı, hala veya teyze kızı ile evlenmek caiz ise de, geçimsizlik ve boşanma durumu bu hısımların arasında sıla-ı rahmin kesilmesine yol açabilir. (ez-Zühayli, a.g.e., VII, 14)

Erkeğin İffetini Koruyabildiği Sürece Tek Evliliği Tercih Etmesi:

Çok evlilikte, eşler arasında adalet ve eşitliğin sağlanması çok güç olduğu için aile içi problemlerin ortaya çıkması kolaylaşır. Nitekim Kur'an'da bu noktaya şöyle dikkat çekilmiştir: "Ne kadar gayret gösterseniz de, eşleriniz arasında adalet ve eşit sağlamaya güç yetiremezsiniz. Bu yüzden hiç değilse birine tamamen meylidip, diğerini askıda bırakmayın." (en-Nisa, 4/129)Nitekim dört kadınla evlenmeye cevaz veren ayette, eşler arasında adaleti sağlayamama korkusu olan için, tek kadın ya da sahip olduğu cariye ile yetinmesi bildirilmiştir. (bk. en-Nisa, 4/3)

Diğer yandan Allah'ın Rasulü; "İki eşi olup da, bunlardan birisine meyleden kimse, kıyamet gününde bedeninin yarısı eğik olarak gelir." (Ebu Davud, Nikah, 38; Tirmizî, Nikah, 42; Darimî, Nikah, 24; bk. Nesaî, İşretu'n-Nisa', 2 İbn Mace, Nikah, 47; İbn Hanbel, II, 295, 347.)

anadolu · « **Yanıtla #1 :** Mart 25, 2020, 07:10:01 ÖÖ »

Evlilikte Eş Seçiminin Önemi ve Medya

İki özgür iradeli insanın karşılıklı sevgi ve saygıya dayanan, hiçbir etki altında olmadan, tamamen hür duygu ve düşüncesi ile gerçekleşmesi beklenen evlilik olgusu, hayatın geçiş dönemlerinden biri olarak, kadın ve erkek için yeni bir hayatın başladığı, yeni bir ailenin kurulduğu, ilişkinin resmileşerek gayrimeşruluktan ayrıldığı toplumsal bir olaydır.
Toplumsal yapının temelini oluşturması nedeniyle aile kurumu, evlilik olgusuna da evrensel bir nitelik kazandırmaktadır. Evlenme gelenekleri dünyanın her yerinde görülmekle birlikte, eş seçimi, eş sayısı ve evlilik törenleri, kültürlere göre çeşitlilik göstermektedir. Geçmişten günümüze kadar farklı kültürlerde farklı biçimlerde yer alan evlilik olgusu; toplumun değer yargılarına göre değişen söz, nişan, nikâh ve düğün gibi evlenme aşamaları ile bir süreç içinde gerçekleşmekte ve bir sözleşmeye dayalı olduğundan bireysel düzeyde değil, toplumsal düzeyde bir ilişki biçimi olmaktadır.

Evlilik öncesi zaman periyodu, düğün töreni sonrası ilişkinin durumu ve yönünün nasıl gelişeceğini göstermektedir. Evlilikte başarı ve mutluluk eş seçiminin dikkatli yapılmasına bağlıdır. Eş seçme, insan hayatında dönüm noktalarından birisidir. Eş seçimi ile ilgili araştırmalarda görülmektedir ki, tercihler toplumsal faktörlere ve zamana bağlı olarak değişiklik göstermektedir. Bireylerin eşlerini nasıl seçtikleri ile ilgili olarak çeşitli kuramlar ve tezler ortaya atılmıştır. Ortak özellikler (homogamy) kuramı; zıt özellikler (heterogamy) kuramı; birbirini tamamlayan gereksinimler kuramı; ve uyaran, değer, rol kuramı şeklinde tanımlanan tüm kuramsal yaklaşımlarda eş seçiminin bilinçli ve amaçlı bir seçim olduğu anlayışı hakimdir. Eş seçimi tercihleri toplumların kültürel farklılıklarından dolayı toplumdan topluma farklılık göstermektedir.

Araştırmalar eş seçimini etkileyen pek çok faktör olduğunu ortaya çıkarmıştır. Bunlar yaş, etnik köken, yerleşim yeri, fiziksel özellikler, tutum ve düşünce benzerliği, iletişim şekli ve kişilik özellikleri olarak çeşitlenmektedir. Ülkemizin coğrafî konumu nedeniyle içinde barındırdığı zengin kültür mozayiği çeşitli eş seçme yaklaşımlarını da beraberinde getirmektedir. Türkiye genelinde yapılan bir araştırmaya göre ülkemizde görücü usulünden kız kaçırma, oturakalma, dezmal kaçırması, beşik kertmesi, kepir ve internette eş seçimine kadar birbirinden farklı 30 çeşit evlilikte eş seçme ve evlenme biçimine rastlandığı bulgusu ortaya çıkmıştır. Ancak bunlardan geleneksel eş seçme (görücü usulü) yaklaşımının ve tanışıp anlaşarak evlenme tercihinin en yaygın olduğu bulgusuna yer verilmektedir.

Günümüzde görücü usulüne dayalı evlilik biçimlerinin iletişim ve bilgi teknolojisi, çağına uygun olarak yeniden formüle edilerek dönüştürülen yeni modelleri ile karşı karşıya kalındığına tanıklık edilmektedir. Bunlara örnek olarak internette yer alan çöpçatanlık siteleri verilebilir. Eskiden gençleri tanıştırma yoluyla aile kurulmasına aracılık etme görevini aileler üstlenirken, günümüzde internet çöpçatanlık siteleri örneğinde olduğu gibi birçok farklı eş seçme örüntüleriyle karşılaşılmaktadır.

Görücü usulü ile eş seçimi yaklaşımının yeni bir formatı da medyada yer almaktadır. Kamu hizmeti gören, sosyal sorumluluk anlayışı ile işlemesi beklenen, sahip olduğu nitelikleri ile hukuksal bağlayıcılıkları olan, ancak bundan daha önemlisi her etkinliği, her işlevi etik değerlerle donanmış profesyonel bir meslek alanı olarak medya, eş seçiminde etkin bir rol üstlenmiş görünmektedir.

Çağımız insanının gözünü dünyaya açtığından beri televizyon izlemekte olduğu bulgusundan hareketle televizyon, aile odaklı bir iletişim aracı olarak, bütün aileler için temel tutum ve kamusal konulara ilişkin benzer görüşleri (ortak kanı oluşturma) sürekli üretip sunan ve böylece ailelerin kültürel şekillenmesinde önemli işlev gören bir araç konumundadır. Televizyonun aile üzerinde etkileri konusunda yapılan araştırmalardaki ortak bulgu, sözkonusu aracın seslendiği hedef kitle olarak aileyi cinsiyet, yaş, sosyo-ekonomik düzey vb. farklılıkları aşacak biçimde, belirli ortak konular ve düşünce kalıpları bağlamında biçimlendirdiğidir. Bu anlamda, televizyon toplumda yaygın görüşün oluşmasında temel bir rol oynamaktadır.

Kültürümüze özgü değerleri, birey ve aile yapılarını bir ölçüde ayakta tutmaya, korumaya yönelik hassasiyetleri içinde barındırması beklenen televizyon programları, eş seçimi gibi son derece önemli bir alanda izleyiciye vermesi gereken mesajları ne kadar yerine getirmektedir sorusu ile karşı karşıya kalınmıştır.

Amansız bir rekabetin şekillendirdiği iletişim alanında, rekabetin ölçüsü, seyredilebilirlik içinde kalmamalıdır. Bu rekabetin içine birey ve aile değer ve yapılarını hoş, eğitici ve eğlendirici bir format içinde sergileyen yapımların girebilmesi ve talep edilebilir olduğunun örneklerinin sergilenmesi kritik öneme haizdir. Bunun gerçekleştirilmesi için ise yol haritasında medyanın etkisinin kısa dönemde değil, uzun dönemde; tekil mesajların taşıdıkları yönlendiricilikten çok, bütünsel sunum özellikleri ile gerçekleştiği gerçeği yönlendirici rol almalıdır.

Bir tür “reality show” formatında sanki biri hedef alınmış gibi yayınlanan bu programların etkinliğinde ve izlenme talebinin sürmesindeki en önemli olgu, izleyicilerinin kendi gündelik hayatlarında sınırlı/dar olanakların getirdiği hissiyat içinde benzer konumda yaşayanlarla hem özdeşleşme yoluyla rahatlama hem de daha iyi konumda ise buna razı olma/şükretme duygusunun karşılık bulması olmaktadır. Diğer yandan, yayıncı kesimin, mesaj olarak neyi, nasıl hazırlayıp sunarsa sunsun, mesajın iletilmesiyle varılacak anlamların algılanması, izleyicinin kendi hayatında yeralan kültürel ögelerine, hayat deneyimlerine, toplumsal ve ekonomik konumlarına bağlı bulunmaktadır. Resmî kayıtlarda evli olduğu sonradan tespit edilen bir insanın programa eş seçmek için başvurmuş olması ise, programın verdiği mesajların izleyici tarafından farklı algılandığı ve alındığının bir sonucudur.

Aile ve Sosyal Araştırmalar Genel Müdürlüğü tarafından yapılan bir araştırmada, çocukların sadece yüzde 4’ünün ailelerinin gözetiminde televizyon izledikleri tespit edilmiştir. Bu verinin anlattığı ise, çocukların medyada yer alan ürünleri ve verilen tüm mesajları hiçbir kısıtlama olmaksızın aldığıdır. Bu nedenle bir yapımcısının programını yaparken, “ben toplumuma hangi mesajı veriyorum, nasıl bir yarar sağlıyorum” diye düşünmesi son derece önemlidir.
Evlilik kurumunu kurmakla sorumlu erkek ve kadının televizyon ekranlarında zaman zaman evlilikte eş seçimi konularında özgür olarak fikirlerini beyan etmelerinden ibaret programlar söz konusu iken, şimdi evlilik programları ile evlatlar, annelerini-babalarını bir eş bulmaları için bu stüdyolara göndermektedir. Belediyelerin evlendirme memurluğu görev ve sorumluluklarını üstlenmiş bir görüntü sergileyen bu programlar, evlilik ve aile gibi çok faktörlü ve etkileşimli bir sistemin dinamiğini derinden etkileyecek bir rolü üstlenerek, son derece hassas bir alanda ciddi yanlışlara sebep olabilirler. Evlenecek kişilerin her birinin bir mizaç ve kişilik haritası vardır. Bu haritaların tahribatı ve evlilik kurumunun bir show aracı olarak kullanılması ise, toplumsal sermayemizi derinden etkileyici bir nitelik taşımaktadır.

Toplumsal sermayenin en önemli kaynağı, elbette ki ailedir. İnsan için, aile bağları kadar güçlü hiçbir bağ yoktur. Aile bireylerinin birbirlerine bağlılıkları, aralarında iş birliği yapmaları ve güven duygusunu yüksek düzeyde yaşamaları, toplumsal sermayeye büyük katkı sağlar. Çok hassas duygusal dengeler üzerine kurulmuş bulunan modern çekirdek ailenin, en küçük bir sarsıntıda, gerginlik anında çözülme tehlikesiyle karşı karşıya gelebileceği göz önünde bulundurularak, toplumsal sermayemizin en önemli kaynağı olan ailenin oluşması konusunda daha hassas duruşlar sergilemeliyiz. Toplum olarak kültürel mirasımızın zenginliğini ve çeşitliliğini demokratik değerlerle buluşturarak sermayesi yüksek bir topluma dönüşebilmek için, çoğulcu bir toplumda yüksek ahlak standartlarına göre insanları en iyi şekilde nasıl eğitebileceğimizi, toplumsal sermayemizi çoğaltabilecek ve harekete geçirebilecek hangi ortak değerlerin üzerinde vurgu yapacağımızı belirlemek zorundayız.

Modern toplumların çekirdek ailesinde, ana-babalar yaşlı kuşakların deneyimlerinden yararlanma imkânlarından yoksun olduğu gibi, çağdaş toplumun gerekleri ve yaşantıları da geleneksel toplumlarda geçerli olan yaklaşımlardan farklı evlilik ve aile hizmetlerini gerektirmektedir. Bu koşullar altında, yakın geçmişten miras alınan beklentiler ve davranış biçimleri, gelecekteki davranışlarımıza rehberlik edemez hâle gelmektedir. İnsanlar arasında otuz yıl önce var olan ilişkiler, bugünkü sorunlarla nasıl baş edeceğimize dair yönlendirme görevinde yetersiz kalmaktadır. Tüm bu nedenlerle modern toplum hayatında yalnız kalan bireylere yardım ve destek sağlamak amacıyla çeşitli hizmetlerin geliştirilmesi gereği açıktır. Eskiden bireyler tek başlarına çözemeyecekleri problemlerle karşılaşınca ya aile üyelerine, geniş aile içindeki büyüklerine, komşular arasındaki tecrübeli bireylere, yaşlılara ya da din adamlarına danışıp tavsiyelerini alırlardı. Şimdi ise araya konunun uzmanları girmekte ve danışmanlık, yönlendirme, bilgilendirme hizmeti vermektedirler. Bu uzmanlar insanlara hayatın her yönü hakkında tavsiyelerde bulunmaktadır. Uzman kurumlardan biri olan medyanın bu danışmanlık ve yönlendirme görevini bilinçli bir sorumluluk anlayışıyla yerine getirmesi beklenmektedir.

Kuşkusuz toplum, günümüzde bir değişim hâlindedir. Hızlı toplumsal değişim batı toplumlarını karakterize ettiği kadar bizim toplumumuzu karakterize etmektedir. Toplumumuzda değerler ve ahlak konusunda artmakta olan zıtlıklar farkında olmadan radikal düşünce tarzlarını da beslemektedir. Medya bu noktada topluma ilişkin ipuçları sağlayabilen bir harita olarak okunabilir. Aynı zamanda medya bu dinamikleri değiştirebilecek bir potansiyele de sahiptir. Medya, toplumdaki güç ilişkilerini, değer yargılarını ve yeni ahlaki olguları yansıtır, aynı zamanda bunları yeniden üretir, değiştirir, başka biçimlerde kurar. Bu noktada medyanın ve televizyonda yer alan programların, insan hak ve özgürlükleri çerçevesinde bireysel tercih ve kabullerin korunması gerektiğini saklı tutarak, “aile” kurumunu sarsacak uygulamalar konusunda hassasiyet göstermesi gerekmektedir. Mutluluk, sevgi, sadakat ve benzeri duyguların yeşerdiği ve büyüdüğü aile kurumunun temel yapı taşlarını zedeleyici program ve yayınlardan kaçınarak, değerlerin hakimiyetinin sağlayıcısı ve aktarıcısı olarak medya, üzerine düşen sorumluluğu yerine getirmelidir. İletişim özgürlüğünü, alıcı kitle, yani aileler açısından irdeleyen, iletişim özgürlüğünün yalnızca göndericilerce değil, aynı zamanda alıcılar açısından da önemli olduğu gerçeğini vurgulayan bir bilinçle programlar yayınlanmalıdır.

Fatma Özdoğan.

Aile ve Sosyal Araştırma Uzmanı

FANİ DUNYA FORUM HABERLER

Gönderen Konu: islamda evlilik (Okunma sayısı 1541 defa)

fanidunya

islamda evlilik

anadolu

Ynt: Evlilikte Eş Seçiminin Önemi ve Medya

BENZER KONULAR