Gönderen Konu: Meryem Suresi (Okunma sayısı 408 defa)

fanidunya NET · « : Ağustos 26, 2024, 07:37:23 ÖÖ »

Meryem Suresi

Kur’an-ı Kerim’deki sıralamada on dokuzuncu iniş sırasına göre ise kırk dördüncü sırada olan Meryem suresi, doksan sekiz ayetten oluşmaktadır. Fatır suresinin ardından, Taha suresinden önce risaletin beşinci ya da altıncı yılında Habeşistan’a hicretten önce Mekke’de nazil olmuştur. (İbn Aşur, et-Tahrir ve’t-Tenvir, Tunus: 1984, c.16, s.58.) 58 ve 71. ayetlerinin Medine devrinde indiğine ilişkin rivayetler varsa da (Suyuti, el-İtkan, Mısır: el-Hey’etü’l-Mısrıyye, 1974, c.1, s.61.) ilgili ayetlerin gerek bağlamı gerekse surenin konusuyla irtibatlı olması, bu rivayetleri şüpheli kılmaktadır.

Sure adını, 16-40. ayetlerde kendisinden geniş bir şekilde söz edilen Hz. Meryem ve oğlu Hz. İsa kıssasından almaktadır. Kur’an’da ismi zikredilen tek kadın Hz. Meryem’dir. Meryem ismi ilgili surenin 16. ayetinde doğrudan kendisini ifade için “Kitapta Meryem’i de okuyup an.” ibaresiyle, 34. ayetinde ise “İşte Meryem oğlu İsa bu…” şeklinde Hz. İsa’ya nispet edilerek iki kez geçer. Bunun yanında sure, ilk ayetindeki huruf-ı mukattaa sebebiyle “Kaf-Ha-Ya-Ayn-Sad” olarak da adlandırılır. (İbn Aşur, et-Tahrir ve’t-Tenvir, 16/57.)

Meryem suresinde başta tevhid ve ahiret olmak üzere, Allah’ın varlığına ve birliğine iman, peygamberlik, Allah’ın çocuk sahibi olmaktan ve ortağı bulunmaktan münezzeh oluşuyla ilgili ayetler yer alır. Bu bağlamda Hz. Meryem ve oğlu Hz. İsa ile ilgili Yahudilerce atılan iftiralar reddedilir. Surenin genelinde belirgin bir şekilde görülen tevhid ve ahiret temaları, Allah’ın birliği, yeniden dirilişin gerçekliği ve tekrar dirilişin ilk yaratılış gibi olacağı vurgusu etrafında işlenir. Bunun yanında ilgili surede ilerleyen yaşına rağmen Hz. Zekeriyya’ya oğlu Yahya’nın müjdelenmesi, aynı şekilde Hz. Meryem’in oğlu Hz. İsa’yı Allah’ın bir mucizesi olarak babasız dünyaya getirişi, ayrıca Hz. İbrahim, Hz. Musa, Hz. Harun ve diğer bazı peygamberlerin tevhide davet yolunda harcadıkları gayretler dile getirilir. Bu çerçevede Hz. İsmail ve İdris’in Allah’ın katındaki yüce mertebelerine işaret edilir. Dünya hayatında yapılan amellerin ahirette mutlaka karşılıklarının görüleceği belirtilir. Söz konusu surenin büyük bir bölümünü oluşturan peygamber kıssaları içinde Hz. Meryem ve oğlu Hz. İsa kıssası en dikkat çekici kıssayı oluşturur. (İbn Aşur, et-Tahir ve’t-Tenvir, c.16, s.58-60.)

İçeriğinde birtakım mucizevi olaylara işaret edilmesi bakımından bir önceki Kehf suresiyle arasında irtibat bulunan Meryem suresi, Hristiyanlığın temel ilkelerinden söz eden ilk Mekki suredir. Nüzul dönemi dikkate alındığında ilgili surenin, o süreçte bir Hristiyan ülkesi olan Habeşistan’a hicret edecek Müslümanları bilgilendirme ve oraya hazırlama niteliği taşıdığı söylenebilir. Zira surenin üslubu, bilhassa ilk kırk ayetinde özellikle Hz. İsa hakkında İslam’ın görüşlerinin ortaya konulması, bu düşünceyi destekler mahiyettedir. Nitekim Habeşistan’a hicret eden Müslümanların sözcülüğünü yapan Cafer b. Ebu Talib, Habeş Kralı Necaşi’nin huzurunda Meryem suresinin Hz. Yahya ve Hz. İsa’dan söz eden ilk bölümlerini (Meryem, 19/1-40.) okuduğunda, hem kral hem de huzurda bulunanların ilgili ayetlerden etkilenerek ağladığı rivayet edilir. Dolayısıyla Meryem suresinin, Habeşistan’a sığınan Müslümanların inançlarını oradaki Hristiyanlara anlatmaları hususunda kuvvetli bir delil oluşturduğu anlaşılır. (M. Kamil Yaşaroğlu, “Meryem Suresi”, TDV İslam Ansiklopedisi, c.29, s. 242-243.)

Meryem suresinin muhtevasını iki bölüm şeklinde ele almak mümkündür. İlk bölümde yer alan ayetlerde (Meryem, 19/1-65.) bazı peygamber kıssalarına yer verilir. Surenin 1-40. ayetlerinde ehl-i kitabın tarihinden birtakım kesitlere işaret edilir. Bu bağlamda Hristiyanların Hz. İsa’dan sonraki süreçte inançlarında düştükleri sapmalara değinilir. Bu kısımda ilk olarak Hz. Zekeriyya ile oğlu Hz. Yahya’nın kıssasına değinilir. Hz. Zekeriya’nın Allah’tan kendisine varis olacak bir evlat istemesi, ilerlemiş yaşına rağmen ihtiyar bir baba ve doğum yapamayan kısır bir anneden Hz. Yahya’nın Allah’ın kudreti sayesinde mucizevi bir biçimde dünyaya gelişi anlatılır. Akabinde daha çocuk iken kendisine hikmetin verildiği haber verilir. (Meryem, 19/1-15.) Sonraki ayetlerde surenin asıl konusu olan Hz. İsa’nın mucizevi bir biçimde babasız olarak Hz. Meryem’den doğumunu konu alan ayetlere yer verilir. Bu ayetlerde Hz. Meryem’in iffeti, Hz. İsa’ya hamile kalışı, İsa’nın babasız olarak dünyaya gelişi, Hz. Meryem’in kavmi tarafından kınanması, Hz. İsa’nın beşikte iken konuşması ve kendisinin Allah’ın kulu olduğunu söylemesi anlatılır. Ayrıca Hz. İsa’nın Allah’ın oğlu olduğu şeklindeki iddianın çok çirkin bir söylem olduğu belirtilir.

Bu ayetler, Hristiyanlara saptıkları yanlış inançtan dönmeleri için yol göstererek onları İslam’a girmeye, onları içinde bulundukları şüphe, çekişme ve ihtilaflardan kurtulmaya teşvik etmekte, Yahudilere de Hz. İsa ve annesine karşı yaptıkları çirkin yakıştırmalar konusunda cevap vermektedir. (Yaşaroğlu, “Meryem Suresi”, TDV İslâm Ansiklopedisi, c.29, s. 242.) Diğer taraftan Yüce Allah, insanlara kudretini gösteren bir mucize olmak üzere Hz. İsa’yı baba faktörü olmaksızın yaratmış ve insanlara rahmet olsun diye onu peygamber olarak görevlendirmiştir. (Kur’an Yolu Türkçe Meal ve Tefsir, Ankara: DİB Yayınları, 2020, c.3, s. 596.) Babasız olarak bir çocuk yaratmak Allah için son derecede kolaydır. Çünkü O, bir şeyin olmasını istediği zaman ona ‘ol’ der, hemen oluverir. (Âl-i İmran, 3/45-47.) Hz. İsa ile ilgili olan bu kısımda onun bir tanrı değil, Allah’ın kulu ve resulü olduğu vurgulandıktan sonra surede yer alan bir başka kıssaya geçilir ve burada Hz. İbrahim ile babası arasında geçen şirk ve tevhid mücadelesine işaret edilir. (Meryem, 19/40-50.) Hz. İbrahim’in hem Yahudilikte hem Hristiyanlıkta önemli bir peygamber olduğu dikkate alındığında bu surede onun babasıyla yaptığı tartışmanın bir bakıma ehl-i kitaba ve özellikle Hristiyanlara yönelik bir mesaj niteliği taşıdığı söylenebilir. Bunun yanında söz konusu kıssa ile bir anlamda Habeşistan’a sığınanlar da teselli edilir. Zira Hz. İbrahim de (a.s.) onlar gibi babası, ailesi ve kavmi tarafından yapılan işkencelerle memleketinden ayrılmaya zorlanmıştır. Aynı şekilde babası ve yakınlarının Hz. İbrahim’e karşı uyguladıkları eziyet, işkence, yurdundan hicrete zorlanma gibi olumsuzlukları Kureyşliler de Hz. İbrahim’in yolunda olan Allah Resulü’ne reva görmüşlerdir. Böylece ilgili ayetlerde Mekkeli müşriklerin, kendilerinin Müslümanların ataları ve liderleri olan Hz. İbrahim’e (a.s.) işkence yapan insanların konumunda oldukları, müminlerin ise Hz. İbrahim’in konumunda oldukları vurgulanmıştır. (Mevdudi, Tefhimü’l-Kur’an, İstanbul: İnsan Yayınları, 2005, c.3, s. 206, 207.)

Daha sonra gelen ayetlerde Hz. İbrahim’e Hz. İshak adındaki oğlunun sonra da torunu Hz. Yakup’un bahşedildiği anlatılır ve her ikisinin peygamber olarak görevlendirildikleri ve yüksek bir övgüyle anılmayı hak ettikleri vurgulanır. Bu bölümde ayrıca Hz. Musa’nın kıssasından, onun Tur dağında Rabbi ile münacatından ve kardeşi Harun’u Yüce Allah’ın peygamber kılmasından söz edilir. (Meryem, 19/51-53.) Akabindeki ayetlerde Hz. İsmail ve Hz. İdris’e de işaret edilerek Resul-i Ekrem’den önce gelen peygamberlerin aynı tebliğle görevlendirildiği, namaz kılmak ve zekât vermekle emrolundukları ancak daha sonraki nesillerin bu yoldan saptıkları ifade edilir.
(Meryem, 19/54-65.)

Surenin ikinci bölümünde yer alan ayetlerde (Meryem, 19/66-98.) birtakım uyarı ve öğütlere yer verilir. Bu bağlamda öldükten sonra dirilmeyi inkâr eden, Allah’a evlat ve ortak izafe eden, mal ve mülkleriyle Müslümanların kalplerine şüphe düşürmeye çalışan Mekkeli müşriklerin bu tür iddiaları ve kötü tavırları sert bir biçimde eleştirilir. Ayrıca kâfirlerin şeytanlarla birlikte haşredilecekleri, onların cehennem etrafında dizleri üzere çökmüş olarak hazır edilecekleri bildirilir. Müminlere, inkârcıların bütün çabalarına rağmen kendilerinin başarılı olacakları konusunda müjdeler verilir. (Meryem, 19/66-72.) Surenin son bölümündeki ayetlerde, iman edip yararlı işler yapanların güzel hasletleri anlatılır. Bu bağlamda Allah Teâlâ, rahmet ve merhametinin bolluğunu ifade eden “Rahman” ismini zikrederek kendisine iman eden kulları için bir sevgi bahşedeceğini bildirir. Ardından Kur’an’ın takva sahipleri için bir müjde, inatçı toplum için uyarı vesilesi olduğunu ifade eden ayete yer verilir. (Meryem, 19/72-97.)

Surenin son ayetinde ise insanlar bir kez daha uyarılarak Allah’ın ayetlerini inkâr edip uyarılarını dinlemeyen nice nesillerin helak edildiği, böylece onların yeryüzünden ve tarih sahnesinden silinip gittikleri hatırlatılır. Böylece Kur’an’ın uyarılarına kulak vermeyenlerin de aynı şekilde ceza göreceklerine dikkat çekilir. (Meryem, 19/98.)

Doç. Dr. Faruk Görgülü.

İNTERNET RADYOMUZ. 24 SAAT YAYINDADIR.

RADYO FANİDUNYA FM
Yükleme linklerini görebilmek için üye olmanız gerekmektedir. Üye Ol veya Giriş Yap

FANİ DUNYA RADYO FORUM

FANİDUNYA FM MOBİL (Yenilendi)

FANİDUNYA FM

Gönderen Konu: Meryem Suresi (Okunma sayısı 408 defa)

fanidunya NET

Meryem Suresi

BENZER KONULAR