Gönderen Konu: Oruç Çeşitleri (Okunma sayısı 452 defa)

fanidunya · « : Haziran 26, 2018, 05:58:30 ÖÖ »

Oruç Çeşitleri

Hicretten bir buçuk sene sonra şaban ayının onuncu günü farz kılınan oruç, İslam’ın beş temel esasından biridir. Oruç, Müslümanların hayatında önemli bir ibadettir. Oruç kulluğun tüm bedenle hissedildiği, günahların bağışlanmasına vesilen olan muazzam bir sabır eğitimidir. Ramazan ayının yaklaşması münasebetiyle orucun ele alınacağı birçok yazı içerisinde biz de orucun çeşitlerini aktarmaya çalışacağız. Oruç; farz, vacip(1) ve nafile olmak üzere üçe ayrılır.

Öte yandan belirli zamanlarda ve durumlarda oruç tutulması yasaklanmış veya dinen hoş görülmemiştir.

Farz Oruçlar

Farz oruç denince Ramazan orucu kastedilir. Zaten tayin edilmiş, önceden belirlenmiş olan oruç da budur. Mazeretli veya mazeretsiz olarak tutulamadığı zaman, Ramazan ayının dışında kaza edilmesi de aynı şekilde farzdır.(2)

Bu duruma göre, bir kimse yolculuktan, hastalığının

ağırlaşmasından dolayı ya da kadınlar için hayız nifas gibi bir mazeretten dolayı oruç tutmaz veya bozarlarsa, tutmadıkları gün sayısınca başka günlerde oruç tutmaları farzdır.(3)

İmam Şafiî’ye göre bir Ramazan ayına ait kaza orucunu, diğer Ramazan gelmeden önce tutmak gerekir.

Yukarıda belirtilenlerin dışında bir de kefaret olmak üzere tutulan oruç vardır. Ramazan orucunun bozulması sebebiyle tutulması gereken oruç bu türdendir. Kaza ile birlikte iki ay peş peşe kefaret orucu tutmayı gerektirir. Zıhar(4) kefareti de yine art arda iki ay oruç tutmayı gerektirir.

Yanlışlıkla veya kaza ile birini öldüren de eğer köle ve cariye azat edemezse iki ay art arda oruç tutar.

Hacda ihramlı iken vaktinden önce tıraş olan da üç gün oruç tutar. Bu orucun art arda tutulması şart değildir. Son olarak yemin kefaretinde, yeminini yerine getirmeyen kimse eğer gücü yeterse on fakiri sabah-akşam doyurur ya da giydirir. Buna gücü yetmezse üç gün arka arkaya oruç tutar.

Vacip Oruçlar

Nezir (adak), kişinin dinen sorumlu olmadığı halde bir ibadeti yapmayı kendisi için bir yükümlülük haline getirmesidir. Kişi oruç tutmayı adamışsa oruç tutması vacip olur. Eğer oruç tutulacak gün belirlenmişse, bu muayyen bir vacip olur. Yani belirlendiği gün tutulması gerekir. Nezredilen itikaf orucu da belirli günde tutulacağı için muayyen vacip sayılır. Orucun tutulacağı gün belirlenmemişse gayri muayyen vacip olur ve dileği mubah bir günde tutulabilir.

Başlanmış nafile bir orucun bozulması durumunda kaza edilmesi Hanefiler’e göre vaciptir. Malikiler ise kazanın farz olduğunu söylemişlerdir. Şafiî’ye ve Malik’ten başka bir rivayete göre ise, nafile orucun kazası gerekmez.(5)

Nafile Oruçlar

Nafile (tatavvu), farz olmayan ibadetlerle Allah’a yaklaşmadır. Nafile oruç, mubah olan tüm günlerde tutulabilir. Ancak bazı günlerde oruç tutmak sünnet veya mendup olarak kabul edilmiştir. Peygamberimizin sıklıkla oruç tuttuğu veya oruç tutulmasını tavsiye ettiği günler, kısaca oruç tutmanın mendup kabul edildiği günleri başlıklar halinde inceleyelim;

a) Davud Orucu: Gün aşırı oruç tutmak, yani bir gün oruç tutmak ertesi gün oruç tutmamaktır.

Oruçların en faziletlisi bu oruçtur. Hz. Peygamber sallallahu aleyhi ve sellem bu konuyla ilgili şöyle buyurmuştur: “En faziletli oruç, Davud aleyhisselam’ın tuttuğu oruçtur. Davud aleyhisselam bir gün oruç tutar, bir gün tutmazdı.”(6)

b) Her Ay’dan Üç Gün Oruç: Her aydan üç gün oruç tutmak, bunu özellikle 13, 14 ve 15. günlerinde yapmak müstehap kabul edilmiştir. Bu günlere eyyam-i biyz denir. Ebu Zer radıyallahu anh’ın rivayet ettiği hadiste Hz. Peygamber sallallahu aleyhi ve sellem şöyle buyurmuştur: “Aydan üç gün oruç tuttuğun zaman 13, 14 ve 15.günlerinde oruç tut.”(7)

c) Pazartesi-Perşembe Orucu: Her hafta pazartesi ve perşembe günleri oruç tutmak da tavsiye edilmiş başka bir nafile oruçtur. Hz. Peygamber sallallahu aleyhi ve sellem’in pazartesi ve perşembe günleri oruç tuttuğu ve soruya cevaben de “İnsanların amelleri Allah’a pazartesi ve perşembe günleri arz olunur; ben de amelimin arzı sırasında oruçlu olmayı tercih ediyorum.”(

d) Şevval Orucu: Ramazandan sonraki ay olan Şevval ayında altı gün oruç tutmak müstehaptır.

Bayramdan hemen sonra peş peşe bu orucu tutmak daha faziletli olmakla birlikte ay içerisinde aralıklı olarak tutmak da mümkündür. Bir kimse kaza, adak yahut benzer bir orucu bugünlerde tutacak olursa yine aynı sevabı elde eder. Bir kimse ramazan orucunu tuttuktan sonra Şevval orucunu da tutarsa bütün yıl boyunca farz oruç tutmuş gibi olur. Hz. Peygamber sallallahu aleyhi ve sellem Şevval orucuyla ilgili şöyle buyurmuştur: “Her kim Ramazan orucunu tutar da buna Şevval ayından altı gün ilave ederse, bütün yılı oruçlu geçirmiş gibi olur”(9)

e) Zilhicce (Arefe) Orucu: Arefe günü hacı olmayanlar için oruç tutulan günlerdendir. Kurban bayramı Zilhicce ayının onuncu günüdür.

Bayramdan önceki dokuz zilhicce Arefe günüdür.

Bundan dolayı bu oruca zilhicce orucu da denmiştir. Hacıların arefe günü oruç tutmaları sıkıntıya ve halsizliğe sebep olacağı için mekruh görülmüştür. Hz. Peygamber sallallahu aleyhi ve sellem arefe gününün faziletine ilişkin olarak “Arefe gününden daha çok Allah’ın cehennem ateşinden insanları azad ettiği bir gün yoktur”(10) buyurmuştur.

Ayrıca hacı olsun olmasın zilhicce ayının arefe gününden önceki sekiz günde de oruç tutmak tavsiye edilmiştir. Hz. Peygamberin sallallahu aleyhi ve sellem zilhicce ayının ilk on günü oruç tutmayı hiç bırakmadığı(11) Hz. Hafsa radıyallahu anha tarafından rivayet edilmiştir.

f) Aşure Orucu: Muharrem ayının onuncu günü aşure günüdür. Hz. Peygamber sallallahu aleyhi ve sellem’in bu orucu hiç terk etmediği rivayet edilir.

Yani aşure orucu müekked sünnettir. Fakat sadece onuncu günü oruç tutmak uygun görülmemiş, önceki veya bir sonraki günle beraber tutulması tavsiye edilmiştir. Bir rivayete göre Hz. Peygamber sallallahu aleyhi ve sellem Medine’ye hicret ettiğinde Yahudilerin de aşure gününde oruç tuttuğunu görünce, onlara bu orucun anlamını sormuştur. Yahudiler, bugünün büyük bir gün olduğunu; Allah’ın Musa aleyhisselam ve İsrailoğullarını düşmanlarından bugünde kurtardığını ve Musa aleyhisselam’ın bu sebeple oruç tuttuğunu, kendilerinin de oruç tutmasının sebebinin bu olduğunu söyleyince, Hz. Peygamber sallallahu aleyhi ve sellem “Ben Musa’ya sizden daha yakınım” demiş ve bu günlerde oruç tutulmasını emretmiştir.

g) Haram Aylarda Oruç: Haram aylar; zilkade, zilhicce, muharrem ve receb aylarıdır. Hanefilere göre bu aylarda mendup olan, her birinden üçer gün oruç tutmaktır. Bu günler de perşembe, cuma ve cumartesi günleridir.

h) Şaban Orucu: Nafile oruçlardan bir diğeri şaban orucudur. Aişe validemizden rivayet edilen hadiste şöyle demiştir: “ Hz. Peygamber sallallahu aleyhi ve sellem şaban ayından çok hiçbir ayda oruç tutmazdı, şaban ayının tamamında oruç tutardı.”(12)

Yukarıda sayılanlar dışında –oruç tutmanın mekruh ve haram olmadığı günlerde- kişinin kendi isteğiyle oruç tutması tavsiye edilmiştir. Oruç tutmanın haram ve mekruh olduğu günlerinden konu içerisinde bahsetmenin konuyu uzatacak olması sebebiyle başka bir başlık altında incelenmesi daha uygundur.

Konuyu Hz. Peygamber’in sallallahu aleyhi ve sellem duasıyla bitiriyoruz: “Allah’ım! Recep ve Şaban ayını bize mübarek kıl ve bizi Ramazan ayına ulaştır.” (13)

--------------------------------------------------------------

1. Hanefi mezhebine göre bir ayrıma gidilmiştir. Diğer mezheplerin görüşlerine az da olsa yer verilecektir.

2. TDV, İlmihal, c.1, s. 385.

3. Bakara, 184.

4. Bir kimsenin hanımının vücudunun bir kısmını ya da tamamını, kendisine ebedi olarak haram olan annesi veya kız kardeşinin vücuduna benzetmedir.

5. TDV, İlmihal, c.1, s. 385.

6. Buhari, Müslim

7. Sünenler

8. Ebu Davud

9. Buhari, Nesai

10. Müslim

11. Nesai, Ebu Davud

12. Buhari, Müslim.

13. Beyhaki, Şuabül İman, 3/375.

FANİ DUNYA FORUM HABERLER

Gönderen Konu: Oruç Çeşitleri (Okunma sayısı 452 defa)

fanidunya

Oruç Çeşitleri

BENZER KONULAR