SOSYAL MEDYA BAĞIMLISI MI OLDUK
İnternet, çağımızın en önemli teknolojisini oluşturmasının yanında, dünya genelinde yer alan milyonlarca bilgisayarın bir arada bağlantılı bir şekilde bulunduğu geniş bir ağ. Bu bağlamda, toplum ve teknolojinin birbiriyle sürekli etkileşim halinde olduğu da yadsınamaz bir gerçek. Her yaştan kullanıcı, internet teknolojisine yoğun bir şekilde ilgi gösteriyor. Peki, toplumun temel taşını oluşturan ailenin, çocuğun sosyal gelişimindeki işlevi nedir?
Sosyalleşmenin ilk aşaması aile içerisinde gerçekleşmektedir. Özellikle aile bireylerinin karakteri, davranışları ve hayata bakış açıları çocuğun gelişim sürecine doğrudan etki etmektedir. Bu açıdan ailenin, çocuk gelişimindeki önemi son derecede büyüktür.
İlk eğitim, okuldan önce aile içerisinde gerçekleşmektedir.
AİLEYE DÜŞEN GÖREVLER:
AİLE, çocuğun toplum tarafından kabul görmesine yardımcı olmalıdır.
AİLE, çocuğun sosyal hayatta ve çalışma ortamında başarılı olması için yönlendirici bilgiler sunmalıdır.
AİLE, çocuğun karakter ve yeteneklerinin ortaya çıkmasında yol gösterici olmalıdır.
AİLE, çocuğun hayatta karşılaştığı ya da karşılaşacağı problemlerin çözümüne yardımcı olmalıdır.
AİLE, toplum tarafından kabul görmüş tutum ve davranışları çocuğa aşılamalıdır.
AİLE, çocuğun gelecekte zorluk çekmemesi adına güven duygusunu kazandırmalıdır.
AİLE, ahlaki alışkanlıkların kazanılmasında çocuğa örnek olmalıdır.
AİLE, çocuğun sosyalleşmesini sağlamalıdır.
Teknolojideki gelişmeler geçmiş zamanda çocukların sokaklarda, parklarda arkadaşlarıyla birlikte geçirdikleri zamanın büyük bir kısmını bilgisayar ve televizyon ekranın karşısına taşımıştır. Ekranda; televizyon, bilgisayar, tablet, video oyunları, sosyal medya, bilgi, fotoğraf, görüntü, haber, metin ve verinin hızlı bir şekilde iletilmesi, oyun, elektronik posta, video konferans, sohbet odaları gibi hizmetlerin varlığı, bu aktivite araçlarını vazgeçilmez kılıyor.
İnternet tabanlı sosyal medyanın ana özelliklerini şu şekilde sıralayabiliriz:
Kullanıcılar zaman ve mekan sınırlanması olmadan paylaşım yapabilmekte ve karşılıklı görüş alışverişinde bulunabilmekte,
İletişim belli kurallar çerçevesinde değil, daha samimi bir ortamda gerçekleşmekte,
Kullanıcılar üretmiş oldukları içerikleri mobil ortam aracılığı ile sağlayabilmekte,
Kullanıcılar kendi arkadaşlarını ve sosyal çevresini sosyal paylaşım ağları ile takip edebilmekte,
Kullanıcılar sosyal medyada hem takip eden hem de edilen durumuna düşmekte ve mahremiyet zedelenmektedir.
İnternet, yaş ortalamasını ortadan kaldırmaktadır. Her yaştan, her kesimden, her ülkeden farklı niteliklere sahip katılımcılar, oluşan bu sanal grubun bir üyesi olabilmektedir.
Sosyal paylaşım ağları ve sohbet odaları çocukların yoğun ilgisine sahne olmaktadır. Bazı sohbet odaları cinsel içerikli olabilmektedir. Çocuk yaşını ve kimliğini gizleyerek bu odalara girebilmekte, neticesinde büyük tehlikelerle karşı karşıya kalabilmektedir.
İnternet ortamında iletişim daha çok kelimeler ve semboller üzerinden gerçekleşmektedir. Kullanıcılar fiziksel değil, sanal iletişim kurmaktadırlar, bu da algı düzeyini düşürebilmekte ve iletişim kopukluğuna sebebiyet verebilmektedir.
Sohbet odaları, e-posta grupları ve sosyal paylaşım ağları aracılığıyla çocuğun kişisel bilgilerinin ele geçirilmesi ya da buluşmaya ikna edilmesi olumsuz sonuçlar doğurabilmektedir. Çocuklar reklamlar aracılığıyla yanlış yönlendirilebilmekte ve zararlı içeriklerle karşı karşıya kalabilmektedirler. Ödül, oyun, hediye..vb. nedenlerle çocuklar sanal ortamda kandırılabilmektedir.
BAĞIMLILIK NEDİR?
Bağımlılık kişinin kullandığı bir nesne veya yaptığı eylem üzerinde kontrolünü kaybetmesi ve onsuz bir yaşam sürememeye başlamasıdır.
Yani kullanım ve davranışta irade ortadan kalkar ve kişi istese de istemese de bağımlı kullanımı veya davranışı sürdürür.
TEKNOLOJİ BAĞIMLILIĞININ BELİRTİLERİ
Teknoloji; TV, bilgisayar, tablet, telefon, internet, sanal oyun başında harcanan vaktin giderek artması,
Teknolojiden uzak kalınca huzursuzluk, uykusuzluk, öfke gibi belirtilerin ortaya çıkması,
Ruhsal, sosyal, adli ya da bedensel bir sorun oluşturmasına rağmen teknolojinin kullanılmaya devam edilmesi ,
Teknoloji başında geçirilen vakitle ilgili kontrolün kaybedilmesi,
Zamanın büyük çoğunluğunun fiilen ya da zihnen teknolojiyle geçirilmesi,
Teknolojinin sorumlulukların (iş, okul, aile, bireysel temizlik gibi) yerine getirilmesine engel olması.
TEKNOLOJİ BAĞIMLILIĞININ SEBEPLERİ NELER OLABİLİR?
Kontrolsüz ve ölçüsüz kullanımın ne olduğuna dair bilgi eksikliği
Bağımlılığın sonuçlarını bilmemek veya önemsememek
Merak duygusunu kontrol edememek
Bağımlı arkadaş çevresinin içerisinde bulunmak
Can sıkıntısı, yapacak daha iyi bir şey bulamamak
Dışlanma korkusuyla arkadaşlarının her istediğini kabul etmek
Problemleri nasıl çözeceğini bilmemek ve sorunları çözmek yerine teknolojiye yönelmek
Sosyal ilişki kuramamak ya da kurarken güçlük çekmek
Gerçek dünyada başarılamayan şeyleri sanal dünyada elde etmeye çalışmak
Kişinin dürtülerini kontrol etmekte zorlanması
Aşırı içe kapanıklık
Çevre tarafından beğenilmeme korkusu
Karamsar düşünce yapısı
Kişinin hayatta doğru bir hedef bulamaması, kendini yeterince tanımaması
Özgüven eksikliği
Hayatı sevmemek, yaşam enerjisi yoksunluğu
TEKNOLOJİ BAĞIMLILIĞININ ZARARLARI
Yapılan araştırmalar, internette fazla zaman geçiren çocuk ve gençlerin giderek yalnızlaştığını ve yüz yüze ilişki kurmakta güçlük yaşadıklarını ortaya çıkarmıştır.
Uzmanlar bilgisayar oyunlarının zihinsel fonksiyonlarda bozulmaya yol açtığını düşünmektedir.
Teknoloji bağımlılığının diğer psikolojik hastalıklarla birlikte görülebileceğini ortaya koymaktadır. İnternet bağımlılarının %50’sinde başka bir psikiyatrik bozukluk daha görülmektedir.
İnternet bağımlılığıyla birlikte görülen en sık psikiyatrik bozukluklar şöyle sıralanabilir:
Madde kullanımı (%38)
Anksiyete (kaygı) (%10)
Psikotik (şizofreni) (%14)
Depresyon (% 25)
ÇOCUĞUN TEKNOLOJİ KULLANIMINDA EBEVEYNLERE ÖNERİLER
İlk çocukluk yıllarında, hem kendinizin hem de çocuğunuzun televizyonda ne seyredeceği yayınlar konusunda seçici olun.
Özellikle ilk çocukluk çağındaki çocuğunuz televizyon seyrederken veya bilgisayar, tablet vb. başındayken mutlaka yanında bir yetişkin olmasını ve ona seyrettikleriyle ilgili sorular sormasını temin edin.
Televizyonun veya bilgisayarın, ailece birlikte geçirilen zamanların ya da oyun saatlerinin yerini almasına izin vermeyin.
Problemlerini şiddet kullanarak çözen karakterlerin yer aldığı programlardan, şiddet içeren oyunlardan çocuğunuzu uzak tutun.
Çizgi film karakterlerinin insanların asla yapamayacakları şeyleri yaptıklarını uygun bir dille çocuğunuza anlatın
Çocuğunuza izlediği filmlerde veya oynadığı oyunlarda yer alan belli karakterleri niçin sevdiğini sorun, bu konu üzerinde karşılıklı konuşun. Çünkü çocuklar çeşitli yaş dönemlerinde bu karakterleri rol modeli olarak alabilirler.
Çocuğunuzu kendi film ve oyun karakterlerini yaratması için teşvik edin.
Ergenlik çağındaki çocuğunuza televizyonda gördüklerine eleştirel yaklaşabilmesi için seyrettikleriyle ilgili sorular sorun. Örneğin; ‘’Gerçek yaşamda bu karakter gibi davranan birini tanıyor musun? Bu karakterin yerinde olmak ister miydin? Hangi sebeplerle bu karakterin yerinde olmak isterdin?’’ gibi…
Çocuğunuza televizyon programlarıyla reklamlar arasında sıkı bir bağ olduğunu fark ettirin. Bunun için “Sence bu programı yapanlar sana ne aldırmak istiyorlar?’’ gibi sorular sorabilirsiniz.
Çocuğunuzdan televizyon, bilgisayar ve tablet olmadan birlikte yapabileceğiniz eğlenceli etkinliklerin listesini hazırlamasını isteyin. Listedeki etkinliklerden uygun olanlarını zaman içinde fırsat buldukça gerçekleştirmeye çalışın.
Çocuğunuzla birlikte televizyon, bilgisayar, tablet vb. kullanımının kurallarını belirleyin.
Çocuğunuzun ekran başında geçireceği günlük süre için mutlaka bir zaman sınırlandırması getirin. Bu süre asla iki saati geçmemeli.
Çocuğunuzun oynayacağı oyunların pedagojik ilkeler gözetilerek hazırlandığından ve güvenilir kaynaklardan geldiğinden emin olun.
Televizyon, bilgisayar vb. araçları asla çocuk bakıcısı olarak kullanmayın.
Çocuklara internette de reel dünyada olduğu gibi davranması gerektiği öğretilmeli ve saygı unsurunu elden bırakmamaları gerektiği vurgulanmalıdır.
Çocuklara, etik ve ahlak kurallarına internette uyması gerektiği aşılanmalıdır.
Çocuğunuz televizyon veya bilgisayara fazlaca düşkünlük gösteriyorsa yasaklamak yerine ona daha cazip gelecek seçenekler sunmayı tercih edin.
Bilgisayar, tablet vb. kullanımını disiplin aracı haline getirmeyin. Bilgisayar, tablet vb. başında geçirilecek vaktin ödül ve ceza olarak kullanılması durumunda bunlar çocuğun hayatında çok fazla önem taşımaya başlar.
Çocuğunuzu yaratılıcılığını geliştirebileceği, sanatsal faaliyetlerde bulunabileceği sitelerle tanıştırın.
Çocuğunuza sosyal medyada kişisel bilgilerini paylaşmaması gerektiğini gerekçeleriyle açıklayın.
İnternet ortamında insanları gerçekten tanımanın oldukça güç, hatta imkansız olduğunu çocuğunuza anlatın.
Bağımlılıkla baş edebilmek için mutlaka bir uzmandan destek alınmalıdır.
FATMA KILAVUZ
Eğitim Danışmanı, Psikoterapist, Aile Terapisti
Reaksiyon Psikolojik Danışmanlık Merkezi
FANİ DUNYA FORUM HABERLER
