GELENEKSEL VE TAMAMLAYICI TIPTA KUPA TERAPİ - HACAMAT - KUPA TEDAVİSİ
Kupa Terapi ya da Arapça deyimi ile “Hacamat”, Antik Çağlardan beri dünyanın birçok ülkesinde uygulanmakta olan geleneksel tıbbi yöntemlerden biridir. Kupa terapisi ile ilgili belgeler eski Mısır'a kadar dayanmaktadır. Eski Mısırlılar tarafından yazılan Ebers Papirusları’nda (M.Ö. 1550) kupa terapi ile ilgili kayıtlar bulunmuştur. Hipokrat da (M.Ö. 460) birçok rahatsızlıklar için kupa terapisini tavsiye etmiştir.
Kupa terapi halen geleneksel Çin tıbbının temel taşlarından birini oluşturmaktadır. Çin kamu hastanelerinde çok popülerdir ve kupa tedavisi konusunda en kapsamlı bilimsel çalışmalar Çin'de gerçekleştirilmektedir. Geleneksel Çin tıbbı kaynakları dışında kupa uygulaması ile ilgili en detaylı ve sistematik bilgi İslam kaynaklarında bulunur. İslami gelenekte kupa terapi daha çok hacamat olarak kullanılmakta ve Peygamberimiz Hz. Muhammed’in bir sünneti olarak kabul edilmektedir. Hacamat ile ilgili oldukça fazla hadis rivayet edilmiştir. Bu hadislerden en bilineni Buhari’den rivayet edilen “Uyguladığınız tedavilerden en iyisi hacamattır” hadisidir. İslam tıbbına göre kupa tedavisi uygulaması için özel bir gün ya da zaman yoktur ve gerekli olduğu zaman uygulanmaktadır. Ancak, sağlığın korunması için, hicri ayın ikinci yarısındaki “üç tekli günde” yapılması uygun görülmüştür. Ayın ikinci yarısındaki tekli günlerde (15, 17 19, 21, 23, 25, 27. günler) yaptırılmasının da uygun olduğu bildirilmiştir.
Kupa Tedavisi Nasıl Uygulanıyor?
Genel anlamda kupa terapisi, kan toplamak için lokal bir cilt bölgesinde vakum oluşturmak ve ardından ciltten az bir miktarda kan çekmek için yüzeysel deri kesileriyle ikinci bir vakum oluşturmaya dayanan bir tekniktir. Antik çağlardan bu yana bu amaç için oyulmuş hayvan boynuzları, kemikler, bambu, fındık, deniz kabukları, su kabakları, metaller ve cam gibi çeşitli malzemeler kullanılmıştır. Günümüzde ise, vakum oluşturmak için standart silikon bardaklar, lastik bardaklar veya cam bardaklar kullanılmaktadır.
Kupa Tedavisi Farklı Kültürlerde Farklı Amaçlar İçin Kullanılıyor
Kupa tedavisi farklı kültürlerde farklı amaçlar için kullanılmıştır. Örneğin, Çinliler cerrahi işlemler sırasında kan akışının cerrahi alandan yönlendirilmesine yardımcı olan bir yöntem olarak kupa kullanırlarken, Amerika ve Avrupa’dayaygın soğuk algınlığı, göğüs enfeksiyonları ve tıkanıklık gibi daha yaygın rahatsızlıkları tedavi etmek için kullanmışlardır. İslam tıbbında ise hacamat, hem çeşitli ağrılar ve özellikle baş ağrısı tedavisi için hem de hastalıklardan korunma maksadıyla uygulanmıştır.
Sağlık Bakanlığı gözetiminde Kupa tedavisi
Kupa terapi ülkemizde de yaygın bir uygulama olup işlem ‘kupa terapisi’, ‘şişe çekme’ veya ‘hacamat’ olarak adlandırılmaktadır. Kupa terapi, yakın zamana kadar çoğunluğu hekim olmayan kişilerin uygulamakta olduğu bir yöntem iken, Sağlık Bakanlığı’nın 2014 yılında uygulamaya koyduğu “Geleneksel ve Tamamlayıcı Tıp Uygulamaları Yönetmeliği” ile uygulama, Sağlık Bakanlığının uygulanmasına izin verdiği 16 geleneksel ve tamamlayıcı tıbbi yöntemlerden biri olmuş, uygulama yetkisi sadece Sağlık Bakanlığı’nın izin verdiği kurumlardan sertifika almak koşulu ile hekimlere verilmiştir.
Kupa Terapi Türleri
Kupa tedavisinde temel prensip, hastanın cildine bir vakum oluşturmak için cam bardak veya silikon bardak yerleştirmektir, böylece kanın, vücudun iyileşmesi gereken belirli kısımlarında cildin yüzeyine çekilmesi sağlanır. Bu prensip doğrultusunda kuru kupa, yaş kupa ve masaj kupa olmak üzere üç farklı kupa yöntemi uygulanmaktadır.
Kuru kupa, ciltte herhangi bir kesi oluşturulmadan yapılan kupa terapi şeklidir. Kuru kupa seansı sırasında cam bardak veya kap içindeki hava pompa ile çekilerek vakum oluşturulur. Yaş (Islak) Kupa, bistüri ya da lanset yardımıyla kupa öncesi küçük çizik veya insizyon yapılarak, basınç etkisiyle ciltten kanın dışarı akıtılması işlemidir. Masaj Kupa Terapisi, vakum oluşturulmuş kupaların cilt üzerinde kaydırılarak yapılan bir uygulamadır.
Kupa Terapisi Uygulama Noktaları
Hacamat noktaları hakkındaki bilgiler eski İslam kaynakları ve yabancı literatürlerden edinilen bilgilere göre belirlenmektedir. Kaynaklarda genelde her bir noktanın hangi hastalıklara faydalı olduğu kısaca bahsedilmiştir. Birden fazla hastalığı olan hastaların hacamat seans aralığı, hacamat ile beraber kullanılacak diğer doğal yöntemleri ve kullanılacak noktalar geleneksel tıp uzmanı tarafından belirlenir.
En sık kullanılan kupa bölgeleri, iki skapula altı ile vertebralar arası mesafenin ortası, iki kulak arkası, kalbin sırtta izdüşüm alanı, ense çukurunun altı (boyun), kafa arkası, omuzlar, bel ve kuyruk sokumudur.
Kupa Terapisinin Faydaları
Her ne kadar modern tıp hala bu tedavinin tüm yararlarından kuşkulu olsa da bilim adamları giderek artan bir biçimde kupa terapisinin birçok hastaya yardımcı olabileceğini kabul etmektedirler. Kupa terapi, kan akışını teşvik etmek ve kas ve dokuya kan dolaşımını arttırmak, hücrelere oksijen vermek ve fazla sıvıları ve toksinleri serbest bırakıp tahliye etmek gibi çeşitli avantajlar sunar. Kupa terapisinde, bir hastanın vücudundaki spesifik kupa noktalarında emme veya vakumu kullanmanın, vücuttaki doğal enerji yollarındaki tıkanıklıkların giderilmesine ve böylece hastalıkların iyileştirilmesine yardımcı olabileceğine inanılmaktadır.
Kimlere Kupa Terapi Yapılmaz?
Kansızlık, demir eksikliği, hipotansiyon, çocuklar, yaşlılar, hamile veya mensturasyon dönemindeki kadınlar, metastatik kanser hastaları, kemik ve kas problemleri olan kişiler, derin ven trombozunda kupa terapinin uygulanmaması gerekir.
Kupa Terapi Yönteminin Yan Etkileri
Kupa terapi sonrası, vücudun tedavi edilen bölgelerinde, en yaygın olarak sırtta, küçük lezyonların veya kızarıklıkların kalması yaygındır. Bunun nedeni, kanın cildin yüzeyine doğru zorlanmasıdır. Kupa yöntemine bağlı diğer yan etkiler cilt lezyonları, yanıklar ve cilt enfeksiyonlarını içerir. Bu nedenle, tedaviye başlamadan önce, hastanın yan etkilerin yararları ve riskleri hakkında terapist ile konuşması önerilir.
Kupa Yöntemini Seçmeden Önce Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar
Kupa tedavisinden önce kişiler, tedavinin kupa hususunda sertifikasyon eğitimi almış bir hekim tarafından yapılacağından emin olmalıdırlar. Hastalar tedavinin riskleri konusunda bilgilendirilmeli ve baştan sona tüm süreç boyunca kendilerinin süreç ile ilgili bilgilendirilmeleri sağlanmalı, hastadan iyi bir anamnez alınarak, kupa uygulanacak bölgeler tespit edilmelidir.
Sırt, terapi için kullanılan en yaygın alandır. Koşullara ve hastanın kupa terapi alma nedenlerine bağlı olarak hekim, kaç kupa kullanacağına ve her bir kupanın ne kadar kalacağına karar verir. Her kupanın süresi, koşulun şiddetine bağlı olarak beş ila on dakika arasında değişebilir.
Kupa uygulama bölgesinde kızarıklık ve şişlik oluşturabilirken, nispeten ağrısızdır. Bir kupa seansından sonra yaşanan izler, birkaç gün ile birkaç hafta arasında sürebilir. Kızarıklıklar, herhangi bir künt travma gibi derin değildir. Bu nedenle genelde zarar vermezler.
Kupa Terapisi İle İlgili Bilimsel Çalışmalar
Kupa terapisi ile ilgili bilimsel çalışmalar özellikle son yıllarda artarak sürmektedir. PubMed taramasına göre şu ana kadar 742 deneysel hayvan çalışması, klinik çalışmalar ve derleme yayımlanmıştır. Çalışmalar genellikle kupa terapisinin hipertansiyon, astım, diyabet, ankilozan spondilit, migren, böbrek yetmezliği, amnezi, psoriyazis, bel ağrısı, konstipasyon, kas ve iskelet sistem ağrıları, sağlığın korunması ve proflaktik amaçlı kullanımı ile ilgili araştırmalardır ve olumlu sonuçlar alındığı bildirilmiştir. Örneğin, 2016 yılında yapılan bir çalışmada, alüminyum, kurşun, civa ve gümüş gibi ağır toksik metaller kupa kanında venöz kana göre 2 ila 8 kat daha yüksek bulunmuştur. Yine 2017 yılında yayımlanan bir çalışmada yaş kupa terapinin migren tedavisinde oldukça etkili bir yöntem olduğu gösterilmiştir.
Sonuç
Binlerce yıldır uygulanan geleneksel tedavi yöntemlerinden biri olan, vakum ve kan alma terapilerinin birleşimi olan kupa terapi; kolay uygulanabilirliği, herkes tarafından ulaşılabilirliği koruyucu hekimlikte ve birçok hastalığın tedavisinde kullanımı açısından, günümüzde giderek tercih edilen bir yöntem olmakla birlikte, ehil olmayan kişiler tarafından yapıldığında ve hijyen koşularına dikkat edilmediğinde ciddi komplikasyonlar da oluşabilen bir uygulamadır. Dolayısıyla, kupa terapisi mutlaka uygulama konusunda eğitimi olan bir hekim tarafından hijyenik koşullarda yapılmalı, yapılan terapiler ile ilgili modern tıbbın ileri araştırma yöntemleri ile pre-klinik ve klinik araştırmalar yapılarak uygulamalar kanıta dayandırılmalı, faydalı olduğu bilimsel yöntemlerle kanıtlanmış olan uygulamaların modern tıbba entegrasyonu sağlanmalıdır.
Prof. Dr. Abdürrahim Koçyiğit.
FANİ DUNYA FORUM HABERLER
