Gönderen Konu: Anemi (Okunma sayısı 146 defa)

anadolu · « : Aralık 21, 2022, 09:09:14 ÖÖ »

Anemi

Kana rengini veren ve oksijenin hücrelere taşınmasını sağlayan proteine hemoglobin denir. Hemoglobin, kanda kırmızı kan hücreleri (alyuvar) ile taşınır. Vücutta çok az sayıda veya anormal yapıda kırmızı kan hücresi varsa, hemoglobinlerin yapısı anormal veya miktarı düşükse anemi belirtileri ortaya çıkar. Anemi, dünya nüfusunun yaklaşık % 24,8’ini etkiler. Okul öncesi çocuklar en fazla risk altındadır ve bu yaş grubunda dünya genelinde % 47 oranında anemi geliştiği tahmin edilmektedir.

Kırmızı kan hücrelerinin yapısında demir molekülleri içeren ve kompleks bir protein olan hemoglobin bulunur. Hemoglobin molekülleri, akciğerlerden vücudun geri kalan kısmına oksijen taşır. Anemi, kanda yeterince kırmızı kan hücresi bulunmadığında ortaya çıkar. Bazı hastalıklar ve durumlar kırmızı kan hücrelerinin sayısında azalmaya neden olabilir. Kansızlık nedenleri ana başlıklar halinde şu şekilde sıralanabilir:

• Vücutta yeterince kırmızı kan hücresi (alyuvar) üretilememesi

• Kanama nedeniyle kırmızı kan hücrelerinin kaybında artma

• Kırmızı kan hücrelerinin vücutta normalden daha kısa sürede yok edilmesi

Farklı anemi tiplerinin farklı nedenleri vardır. Anemi tiplerine bağlı nedenlerden bazıları şunlardır:

• Demir eksikliği anemisi: Demir eksikliği anemisi en yaygın görülen anemi türüdür. Demir eksikliği anemisi vücutta görülen demir eksikliğidir. Kemik iliğinin kırmızı kan hücrelerinin ihtiyaç duyduğu hemoglobini yapabilmesi için demire ihtiyacı vardır. Yeterli demir olmadan kırmızı kan hücrelerinin üretimi için gereken hemoglobin üretilemez. Bu tip anemi, demir takviyesi almayan birçok hamile kadında ortaya çıkar. Ayrıca, ağır âdet kanamaları, mide ülseri ve kanser demir eksikliği anemisine neden olabilir.

• Vitamin eksikliğine bağlı anemi: Vücudun yeterince sağlıklı kırmızı kan hücresi üretmek için demir, folat ve B12 vitaminine ihtiyacı vardır. Bu vitaminlerin eksikliğinde, kırmızı kan hücresi üretiminde azalma olabilir. Ancak, diyetle yeterli miktarda B12 alınsa bile vitaminin bağırsaklarda emilmesinde bozukluk olabilir. Bu emilim bozukluğu, pernisiyöz anemi olarak da bilinen B12 vitamin eksikliği anemisine yol açabilir.

• Kronik hastalık anemisi: Kanser, HIV/AIDS, romatoid artrit, böbrek hastalığı, crohn hastalığı gibi bazı iltihabi hastalıklar, kırmızı kan hücrelerinin üretimini engelleyebilir.

• Aplastik anemi: Kan hücrelerinin üretimi için gerekli olan kök hücrelerin yetersizliği nedeniyle meydana gelen bir kansızlık hastalığıdır. Aplastik anemi, nadir görülen ancak hayatı tehdit eden bir kansızlık türüdür. Aplastik aneminin nedenleri arasında enfeksiyonlar, bazı ilaçlar, otoimmün hastalıklar ve toksik kimyasallara maruz kalma sayılabilir.

• Kemik iliği hastalığına bağlı anemiler: Lösemi ve miyelofibroz gibi çeşitli hastalıklar, kemik iliğinde kan hücresi oluşumunu etkileyerek kansızlığa neden olabilir. Bu tip kanserlerin ve kanser benzeri bozuklukların etkileri, hafif olabileceği gibi hayatı tehdit edici de olabilir.

• Hemolitik anemiler: Hemolitik anemiler, kırmızı kan hücrelerinin yıkımı üretiminden daha hızlı olduğunda ortaya çıkar. Bazı kan hastalıkları kırmızı kan hücresi yıkımını arttırır. Hemolitik anemi kalıtsal olabileceği gibi sonradan da ortaya çıkabilir.

• Orak hücre anemisi: Orak hücreli anemi kalıtsal bir hemolitik anemi türüdür. Kırmızı kan hücrelerinin anormal orak şeklinde oluşmasıyla sonuçlanan hatalı bir hemoglobin formundan kaynaklanır. Bu anormal şekilli kan hücreleri vaktinden önce ölür. Bu da kırmızı kan hücrelerinin kronik yetersizliğine neden olur.

• Kronik kurşun zehirlenmesine bağlı anemi

Birçok Anemi Tipinde Ortak Olan Semptomlar:

• Kolay yorulma ve enerji kaybı

• Özellikle egzersizle olan alışılmadık derecede hızlı ya da düzensiz kalp atışı

• Nefes darlığı

• Göğüs ağrısı

• Baş ağrısı

• Baş dönmesi

• Ciltte solukluk

• Bacaklarda kramplar

• Uykusuzluk

Bazı anemi türlerinin spesifik semptomları olabilir:

Demir eksikliği anemisi: Kağıt, buz veya toprak gibi garip maddeleri yeme isteği, kaşık tırnak olarak adlandırılan tırnakların yukarı doğru eğriliği, ağız köşelerinde çatlaklar

B12 vitamini eksikliği: Ellerde/ayaklarda karıncalanma ve uyuşukluk, dokunma duyusu kaybı, sendeleyerek yürüme ya da yürümede güçlük, kollarda ve bacaklarda sertlik, sakarlık, bunama

Kronik kurşun zehirlenmesine bağlı kansızlık: Diş etlerinde mavi-siyah çizgi, karın ağrısı, kabızlık, kusma

Hemolitik anemi: Sarılık (cilt ve gözlerde sararma), kahverengi veya kırmızı renkli idrar, bacaklarda yaralar, bebeklik döneminde gelişimsel gerilik, safra taşı oluşumuna bağlı belirtiler

Orak hücre anemisi: Yorgunluk, enfeksiyonlara duyarlılık, çocuklarda büyüme ve gelişmede gecikme, özellikle eklemlerde, karın bölgesinde ve uzuvlarda şiddetli ağrı atakları

Aplastik anemi: Ateş, sık enfeksiyonlar ve deri döküntüleri

Folik asit eksikliği anemisi: Sinirlilik, ishal ve pürüzsüz bir dil

Tanı Yöntemleri

Aneminin tipini ve seviyesini öğrenmek için kan testleri istenebilir. Tam kan sayımı testinde hematokrit, hemoglobin değerleri ile birlikte, akyuvarların ve trombositlerin sayısı kontrol edilir.

Eğer tam kan sayımı testi anemi tanısı için yeterli değilse hemoglobin elektroforezi, retikülosit sayımı, serum demiri ve serum ferritin testleri de istenebilir.

Bağırsaklardan kaynaklı bir kanamadan şüpheleniliyorsa dışkıda gizli kan ve kolonoskopi tetkiklerinin yapılması gerekebilir. Kadınlarda üreme sisteminden kaynaklandığı düşünülen kanamalar için jinekolojik muayene önerilir.

Kansızlıkta Beslenme Tavsiyeleri

Kırmızı et ve sakatatların kullanımı önemlidir. Mümkünse her gün ortalama 100-120 gr. kadar tüketilmelidir. Vitamin kaybına uğramaması için pişirme şekli de önem taşır. 160 dereceyi geçen fırın ısıları veya 200 dereceye ulaşan yağlı kızartmalar uygun değildir çünkü vitamin kaybettirir. Et ürünlerini tüketirken taze sebzelerden oluşan bir salata tüketilmelidir. Özellikle C vitamini içeren besinler demirin emilimini kolaylaştırır. Yeşil yapraklı sebzelerin de beslenmede bolca yer alması gerekir. Her öğünde sebze bulunması demirin emilimi bakımından önemli olduğu gibi günlük vitamin ihtiyacının karşılanması açısından da gereklidir.

Yumurta, demir bakımından zengindir. Anemisi olan kişilerin her gün bir yumurta tüketmesi gerekir. Yumurta, bir çay bardağı kadar portakal suyuyla iyi bir ikilidir.

Çiğ fındık, ceviz, badem, kaju gibi yağlı tohumlar omega 3-6 gibi iyi yağ asitleri içermesi yanında demir bakımından yine iyi bir kaynaktır. Küçük bir avuç kadar (ortalama 20 gr) her gün yenmelidir. Bunların yanında en iyi alternatif siyah çekirdekli kuru üzümdür. Ölçüsü iki yemek kaşığı dolusu kadar olmalıdır. Birlikte tüketildiklerinde hem lezzetli hem de zengin bir ara öğün olur.

Ekmek seçimlerinde tam buğday tercih edilmelidir. Kepek ekmeği beyaz ekmeğin içerisine kepek eklenmiş şekli olduğundan bağırsakta demir emilimini engelleyebilirler.

Kansızlık Tedavisi

Kansızlık tedavisinde kullanılan yöntemlerin amacı kırmızı kan hücresi sayısının artırılmasıdır. Böylece kanın taşıdığı oksijen miktarı arttırılır. Tedavi, aneminin tipine ve nedenine bağlı olarak planlanır.

• Demir eksikliği anemisi: Demir takviyeleri veya diyet değişiklikleri. Demir eksikliği kan kaybından kaynaklanıyorsa kanama bulunmalı ve durmalıdır.

• B12 eksikliğine bağlı anemi: Tedavi diyet takviyeleri ve B12 enjeksiyonlarını içerir.

• Talasemi: Tedavi folik asit takviyesi, dalağın çıkarılması, bazen kan nakli ve kemik iliği naklini içerir.

• Kronik hastalık anemisi: Bu anemi tipi, kronik altta yatan ciddi bir durumla ilişkili olabilir. Spesifik bir tedavisi yoktur ve odak, altta yatan durumdur.

• Aplastik anemi: Hastaya kan nakli veya kemik iliği nakli yapılır.

• Orak hücreli anemi: Tedavide, oksijen desteği, ağrı kesici ilaçlar ve damar içi sıvı takviyesi yapılır. Bazen antibiyotik tedavisi, folik asit takviyeleri ve kan nakli gerekli olabilir.

• Hemolitik anemiler: Hastalar kırmızı kan hücresi yıkımını daha kötü hâle getirecek ilaçlardan uzak durmalıdır. Hastaya kırmızı kan hücrelerine saldıran, bağışıklık sistemini baskılayıcı ilaçlar verilir ve enfeksiyonlar tedavi edilir.

Uzm. Dr. Reyhan Köroğlu

RADYO DİNLEME LİNKİMİZ
Yükleme linklerini görebilmek için üye olmanız gerekmektedir. Üye Ol veya Giriş Yap

FANİ DUNYA FORUM HABERLER

Gönderen Konu: Anemi (Okunma sayısı 146 defa)

anadolu

Anemi

BENZER KONULAR