İnsanlarla İyi Geçinmek İçin
Akıllı insan, herkesle iyi geçinen, dostluk kurabilen kimsedir. Hadis-i şerifte buyuruldu ki: “İyi geçinmek aklın başıdır.”
İnsanlarla iyi geçinmek güzel huylardandır. İyi bir Müslümanın özelliklerindendir. Herkesle iyi geçinmeli. Akıllı insan, herkesle iyi geçinen, dostluk kurabilen kimsedir. Hadis-i şerifte (İyi geçinmek aklın başıdır) buyurulmaktadır.
İnsanlarla iyi geçinebilmenin iki şartı vardır: 1- İyi bir insan olmak. 2- İnsanları iyi tanımak... Bu iki şarta sahip olan, herkesle iyi geçinir. İyi insan olmak için, dinimizin emir ve yasaklarına riayet etmek lazımdır. İnsanları tanımak için de şunları bilmek gerekir:
İnsanlar üç kısımdır: Birinci kısımdakiler, gıda gibidir, her zaman lazımdır. İkinci kısımdakiler, ilaç gibidir, bazen gerekir. Üçüncü gruptakiler hastalık gibidir, istenmez, fakat musallat olur. Bunlara müdara etmeli. Müdahene etmemeli. Onların bozuk hallerinden razı olduğumuzu zannettirmemelidir.
Müdara, İslamiyet’in dışına çıkmadan, gönül almaktır. Müdahene, birinin gönlünü alırken, İslamiyet’in dışına çıkmak, günaha girmektir.
Müdara ederken de tatlı dilli ve güler yüzlü olmak gerekir. İyi ve kötü, herkes ile karşılaşınca, böyle olmalıdır.
İlim ve hikmet ehli buyuruyor ki:
Allahü teâlâ, hadis-i kudsîde, insanlarla iyi geçinmemizi emrederek şöyle buyuruyor: (Kötülük edene iyilik eden, gelmeyene giden, uzak durana yaklaşan, yemek vermeyene yemek veren, en üstün olandır. Affedin, ayıp örtün, merhamet edin ki merhamete kavuşun! İnsanlara karşı iyi huylu olanı severim ve insanlara onu sevdiririm.) [Marifetname]
Kendine söylenince razı olmayacağın sözü başkalarına söyleme! Başkalarının seninle nasıl konuşmasını istiyorsan, sen de onlarla öyle konuş! Özür dileyenin özrünü kabul et! Seni üzeni affet, ona iyi davran! Verdiğin sözü tut, ettiğin iyiliği gizle, başa kakıcı olma! Başkası için kuyu kazan kendi düşer. Halka ihsan eden, Hak’tan ihsan görür. Sana söz getiren, senden de söz götürür...
İyi, kötü, herkese, tatlı dil ve güler yüz göstermeli, düşman kazanmamalıdır. İnsanlara yapılacak en faydalı ihsan, en kıymetli hediye, tatlı dil ve güler yüzdür. İneğe tapanları görünce, ineğin ağzına ot vererek, düşmanlıklarına mâni olmalıdır! Yumuşak söylemeli, sert söylememelidir! Kimse ile münakaşa etmemelidir! Münakaşa, dostluğu azaltır, düşmanlığı artırır...
Sevimli yani güler yüzlü, tatlı dilli olmalı. Güler yüz ve tatlı dil, başarının anahtarıdır. Herkes öncelikle sevdiğini dinler. Sevmediğini dinlemez. Sevimsiz kimse inci mercan dağıtsa insanlar ondan kaçarlar. Allahü teâlâ, Resulüne mealen [Ey Resulüm] etrafındakilere yumuşak davranman, Allahü teâlânın sana bir kerem ve rahmetidir. Sen sertlik gösterseydin, yanında kimse kalmazdı. Herkes dağılırdı) [Âl-i imran159] buyuruyor.
İnsan, huysuzluğu yüzünden yalnız kalmaya mahkûmdur. Onu gören, (Şu kenarda durayım da, aman beni görmesin) derse, o huysuz kişi için ne kadar kötü bir durumdur bu! Hâlbuki Müslüman, zararından korunmak için kendisinden kaçınılan kişi olmamalı, aksine hava gibi, su gibi daima aranan insan olmalıdır.
Salim Köklü.
