Evlilikte Helaller ve Haramlar
Allah-u Teâlâ, şerefli yarattığı insanoğlunun temiz bir nesilden çoğalması için neslin korunmasını teminat altına almış, neslin evlilikle devamını emretmiştir. İslâm, evlilik müessesesiyle temiz bir toplum inşa ederken; zinayı, livatayı ve her türlü sapkınlığı yasaklamıştır.
Sadece zinayı yasaklamakla kalmamış, zinaya giden yolları kapatmak için de insanın kendisine haram olan karşı cinse karşı şehvetle bakmasını dahi yasaklamıştır.
Bu konuda Kur’an-ı Kerim’de “Mü’min erkeklere söyle, gözlerini haramdan sakınsınlar, ırzlarını korusunlar” (Nur, 30) ve “Mü’min kadınlara da söyle, gözlerini haramdan sakınsınlar, ırzlarını korusunlar” (Nur, 31) buyrulmuştur.
Bir taraftan zinayı, livatayı ve her türlü sapkınlığı yasaklayan dinimiz, evlilikten önce mahremi olmayan karşı cinsi bakışlarıyla rahatsız etmeyi de yasaklamıştır. İslâm’a göre neslin temiz şekilde devamının tek yolu meşru evliliktir.
İslâm dini, evlilik müessesesinin tesisini dahi belli kurallara bağlamıştır. Meşru evlilik müessesesinde muharremât yani yasaklananlar/haramlar vardır.
Evlenilmesi ebedi yasak olanlara “el-muharremâtü’l-müebbede”, bir engele mebni olarak haram olanlara ise “el-muharremâtü’l-muvakkate” denilir. Muharremât hem erkek hem kadın için geçerlidir.
Kur’an-ı Kerim’de ve Peygamber Efendimiz (s.a.v)’in açıklamalarında Müslüman kadın ve erkeklerin kimlerle evleneceği beyân edilmiştir. Nisa Sûresi 22’nci ayette “Babalarınızın nikâh ettiği kadınları nikâhlamayın” denildikten sonra 23’üncü ayette evlenmesi haram olanların (el-muharremâtü’l-müebbede) büyük çoğunluğu şöyle belirtilmektedir: “Analarınız, kızlarınız, kız kardeşleriniz, halalarınız, teyzeleriniz, erkek ve kız kardeşlerinizin kızları, sizi emziren süt anneleriniz, süt kız kardeşleriniz, karılarınızın anneleri, kendileriyle zifafa girdiğiniz karılarınızdan olup himayenizde bulunan üvey kızlarınız haram kılınmıştır. Eğer analarıyla zifafa girmediyseniz o kızlarla evlenmenizde bir günah yoktur. Öz oğullarınızın karılarıyla evlenmeniz ve iki kız kardeşi birlikte nikâhlamanız dahi (haram kılındı). Ancak cahiliyet devrinde geçen müstesna. Şüphesiz ki Allah, çok bağışlayıcı ve esirgeyicidir” buyrulmaktadır.
Peygamber Efendimiz (s.a.v), Nisa Sûresi 23’üncü ayetindeki “İki kız kardeşi birlikte nikâhlamanız dahi (haram kılındı)” ifadesini “Kadın, halası, teyzesi, erkek veya kız kardeşinin kızı üzerine (onlarla aynı anda nikâh altında olacak şekilde) nikâhlanamaz” (Buhârî, Nikâh 27); “Sizi emziren süt anneleriniz, süt kız kardeşleriniz (haram kılındı)” ifadesini ise “Nesep sebebiyle haram olanlar süt emme sebebiyle de haram olur” (Buhârî, Nikâh 20) hadis-i şerifleriyle açıklamıştır.
Yukarıda mealini verdiğimiz Nisa Sûresi 23’üncü ayette “el-muharremâtü’l-müebbede” yani evlenilmesi ebedi ve mutlak yasak olan üç çeşit engelden bahsedilmektedir. Bunlardan birincisi “kan (nesep) hısımlığı”, ikincisi “süt (radâ) hısımlığı”dır. Üçüncüsü ise “sıhrî hısımlıktır” ki bu, evlenme yoluyla oluşan hısımlıktır.
Engele mebni olarak haram olanlar “el-muharremâtü’l-muvvakkate”ye ise değişik ayetlerde işaret edilmektedir. Mesela, Nisa Sûresi 24’üncü ayette, “Bütün nikâhlı kadınlarla evlenmeniz size haram kılınmıştır” denilerek evli kadınla evlenmenin haram olduğu açıklanmıştır. Bakara Sûresi 235’inci ayette iddet bekleyen kadınlarla evlenilemeyeceği açıklanmıştır. Bilindiği gibi iddet süresi bittikten sonra evlilik gerçekleşebilir. Zira bu yasak muvakkattir.
Erkeğin eşini üç kere boşamasından sonra onunla yeniden evlenmesi için de muvakkat bir yasak vardır.
Eğer kadın başka biriyle evlilik yapıp o evliliği de her ne sebepten olursa olsun bitirirse ilk eşiyle tekrar evlenebilir. Bu konuda Bakara Sûresi 230’uncu ayette, “Bundan sonra kadını boşarsa, kadın başka biriyle evlenmedikçe bir daha kendisine helal olmaz. Eğer ikinci koca da onu boşarsa Allah’ın yasalarını koruyacaklarını sanırlarsa eski karı kocanın birbirine dönmelerine bir engel yoktur. Bunlar, bilen kimseler için Allah’ın açıkladığı yasalardır” buyrulmaktadır.
Nisa Sûresi 3’üncü ayetle, cahiliye döneminde bir erkeğin 8-10 kadınla evliliği dörtle sınırlandırılmıştır. Bu ayete göre, bir erkek dörtten fazla kadını aynı anda nikâhında tutamayacağı gibi bunlardan birisini boşadıktan sonra iddet süresi bitmeden (Bakara, 235) başka bir kadınla evlenemez. Yine Nisa Sûresi 23’üncü ayette belirtildiğine göre “iki kız kardeşle aynı anda nikâhlı olmak da haramdır”.
Buraya kadar anlattıklarımız Müslüman erkek yahut kadının birbiriyle evlenmesindeki ebedi ve geçici engeller yani haramlardır. Bu, bir nevi Müslüman kadın ile Müslüman erkeğin evlenebilme şartlarını muhtevi iç hukuktur. Müslümanların kâfir, müşrik, ateist, mürted, Yahudi ve Hıristiyan ile evlenme meselesine gelecek yazıda değineceğiz inşallah.
Siyami Akyel.
