Kaba ve Hafîf Necâset Nedir
İnsandan çıkınca abdeste veyâ gusle sebep olan her şey kaba necâsettir.
Alâüddîn Trablusî hazretleri Hanefî fıkıh âlimidir. Trablusşam’da doğdu. Burada ve Şam’da medrese tahsilinden sonra Kudüs kadısı oldu.
849 (m. 1445)’te vefat etti. Sultan 2. Murad’a ithaf ettiği “el-İstiğnâ” adlı eserinde şöyle nakleder:
Necâset iki türlüdür:
Kaba necâset: İnsandan çıkınca abdeste veyâ gusle sebep olan her şey, eti yenmeyen hayvanların, [yarasa hâriç] ve yavrularının yüzülmüş, dabağlanmamış derisi, eti, pisliği ve bevli ve süt çocuğunun pisliği, bevli ve ağız dolusu kusmuğu, insanın ve bütün hayvanların kanı ve şarap, leş, domuz eti ve kümes ve yük hayvanlarının, koyun ve keçinin necâsetleri, galiz, yanî kabadır. Kan dört mezhebde de kaba necâsettir. Menî, mezy ve idrârdan sonra çıkan vedî ismindeki beyâz, bulanık, koyu sıvı, Hanefî ve Mâlikîde kaba necâsettirler. Şâfiî'de yalnız menî, Hanbelî'de ise, her üçü de temizdir.
Kedinin bevli yalnız elbisede ve şehîdin kanı, kendi üzerinde kaldıkça ve yenilen et, karaciğer, yürek ve dalakta bulunup akmayan kanlar ve balık kanı ve bit, pire, tahta biti pislikleri ve kanları hep temizdir.
Hafîf necâset: Hafîf olan necâsetlerden, bir uzva ve elbisenin bir kısmına bulaşınca, bu kısmın veyâ uzvun dörtte biri kadarı namâza zarar vermez. Eti yenen dört ayaklı hayvanların bevli ve eti yenmeyen kuşların pisliği hafîftir.
Güvercin, serçe ve benzerleri gibi eti yenen kuşların pisliği temizdir. Fâre pisliği ve bevli affedilmiş ise de, suya, yağa az da düşse, temizlemek iyi olur. Az miktarda buğdaya karışıp un olursa affedilmiştir. Temizlenmeleri ve sıvıya damlayınca necis yapmaları bakımından kaba necâsetle hafîf necâset arasında fark yoktur.
İğne ucu kadar elbiseye sıçrayan bevl ve kan damlaları ve sokakta sıçrayan çamurlar ve necâset buhârlarının, necâsete dokunarak gelen gazların, rüzgârın ve ahırda, hamâmda meydâna gelen buhârlardan, duvarlarda hâsıl olan damlalarının elbiseye, yaş deriye değmesi affedilmiştir. Bunlardan korunmak güç olduğu için, zarûret kabul edilmiştir. Fakat, necâsetin imbiklenmesi ile elde edilen sıvı necistir. Çünkü bunu kullanmakta zarûret yoktur. Bunun için rakı kaba necis olup içilmeleri şarap gibi harâmdır.
İhtiyaç olduğu için hazırlanan karışımlardaki iki maddeden biri temiz ise ve necis olanın yerine temizini kullanmakta harac varsa, birinci kavle göre karışımın da temiz olacağı anlaşılmaktadır.
Vehbi Tülek.
