ATİPİK OTİZM VE OYUN TERAPİSİ
Değerli okuyucular, Atipik otizm, dil ve sosyal iletişimle ilgili sorunlar, dilin amaca yönelik kullanımındaki sorunlar, aşırı çekingenlik, aşırı utangaçlık, gündelik ve özel yaşamında belli ilkelere aşırı katı yaklaşım ve bağlılık gibi durumlarla ilişkili olarak göz önüne alınabilir.
Atipik otizmle tipik otizm arasındaki farklar oldukça tartışmalıdır. Araştırmalar ve sonuçları yeterli olmasa da elde edilen belli bulgular vardır; *Tipik otizmde, tanı kalıcıdır. Hafiften ağıra giden bir yelpazesi vardır. Dil sorunu bazı olgularda düzelir, ama çoğu kez kalıcıdır. Kendine zarar verme davranışı sıktır.
l Yaş, cins, ailede benzer durum özellikleri ve iletişim sorunu temelde atipik otizmle aynıdır. Stereotipilerin ağırlığı, sıklığı, şiddeti küçük yaşlarda atipik otizmle aynı olabilir ve ilerleyen yaşa rağmen değişmeden kalıcı olabilir.
l Zekâ en ağırdan en hafife kadar değişen düzeylerde geri olabilir. Dar ilgi alanı, takıntılı davranış, duysal belirtiler atipik otizmde görülenle aynı olabilir.
l Geç yürüyebilir. Öz bakım sorunları belirgindir ve ilerleyen yaşa rağmen kalıcı olabilir. Buna karşın atipik otizmde ilerleyen yaşla tanı değişebilir ve bir kişilik özelliğine dönüşebilir. Otizm belirtileri zamanla kaybolabilir; iyi eğitimle ve elverişli şartlarda tamamen normale dönebilir. Ağır formu yoktur ve hafif otizmden ayrılması zordur. Bu nedenle normal gelişimin bir parçası olarak görülebilir.
l Otizme özgü davranışlar belirli durumlarda (zorlanma) açığa çıkacak şekilde maskelenebilir veya değişik görünümler altında gizlenebilir (yalancı dışa dönüklük vb.). Mizahı anlama ve oluşturmada, karşı cinsle ilişki başta olmak üzere insan ilişkilerinde hep ciddi sorunlar yaşanır.
l Dil sorunu varsa kısa sürelidir; sonuç olarak düzgün gramer ve fonoloji ile konuşurlar. Kendine zarar verici davranış görülmez. Belirtiler şiddet ve bir araya geliş yoğunluğu açısından, toplumsal yasayış ve düzeni bozacak şekilde belli bir sınırı aşmaz. Genel gelişim eğrisi elverişli şartlar altında düzelme yönündedir. Öğrenme sorunları olabilir ve okul sorunları yaşanır. Stereotipik (tekrarlayıcı) hareketler ilerleyen yaşla sebat etmez. Dar ve yoğunlaşmış bir ilgi alanı vardır, ancak toplumsal açıdan daha anlamlı bir konuda (mesleğinde vb.) bu durum başarıya neden olabilir. Takıntılı davranış, ritüeller atipik otizmde daha belirgin olabilir. Panik ataklar sık görülebilir.
Atipik otizmli çocukların tedavisinde oyun terapisi çok önemlidir. Oyun, herhangi bir amaca yönelik olmayan gönüllü bir aktivitedir. Bu nedenle oyun terapisi otizmli çocukların psikolojik gelişimlerine destek vermek amacıyla uygulanan en etkili yöntemlerden biridir. Otizmli çocuklar için en doğal öğrenme aracı olan oyunlar çocukların keşfetmesinde ve kendini ifade etmesinde yardımcı olmaktadır. Duyduklarını, gördüklerini sınayan, deneyen ve pekiştiren otizmli çocuklar bu davranışları oyun terapisi sayesinde yapabilmektedir.
Oyun terapisi en uygun şekilde çocuk üzerinde uygulandığında, otizmin en önemli etkisi olan çevre ile iletişim sorunu zamanla ortadan kalkmaya başlar.
Duygu ve düşüncesini çok rahat bir şekilde ifade etmeye başlayan otizmli çocuklar, deneyimlerini de oyun aracılığı ile kazanırlar. Oyun terapisi sırasında değişik roller üstlenen çocuklar, dünyayı kendi duyuları aracılığı ile anlamaya çalışmaktadırlar.
Büyüdüğü zaman sürdürmeye devam edeceği uğraşlara ve rollere oyun sayesinde hazırlanmaktadır.
Dış dünya ile kendi iç dünyası arasında yolculuk yapan çocukların kendini ifade etmesi için en iyi alanı oluşturan oyunlar, otizm tedavisinde çok etkilidir. Bu nedenle de çoğu otizmli çocuğun tedavisinde oyun terapisi uygulanmaktadır.
Gerçek dünyadaki nesneleri ve kişileri oyunlarına istediği gibi yerleştiren çocuklar, oyun ile kendine hayali bir dünya kurmaktadır. Oyun sırasında kurduğu hayal dünyasında diğer kişileri taklit eden otizmli çocuklar, elde edemedikleri ve tatmin olmadıkları isteklerini oyunda kendilerince gerçekleştirmektedir. Bu da otizmli çocukların kendi kişiliklerini ortaya koymasında yardımcı olmaktadır.
Aile ve ev ortamında da bu tedavi sürecinin devam ettirilmesi sonuçların olumlu olabilmesi için çok önemlidir. Bu anlamda en iyi çözümlerden biri İçimdeki Hazine uygulamasıdır. Uygulamalı davranış analizi temelli olan İçimdeki Hazine, eğitsel oyunlar ile otizmli çocukların yaşlarına göre en uygun oyunları sunmaktadır. Bu sayede çocuk bir yandan eğlenirken bir yandan da öğrenmektedir. İçimdeki Hazine uygulaması ücretsiz olarak telefon ve tabletlere indirilebilir.
Özel çocuklarımızın mutlu, sağlıklı olabilmesi duasıyla Allah (c.c)’a emanet olunuz.
KIVANÇ TIĞLI BULUT.
PSİKOTERAPİST DANIŞMAN.
FANİ DUNYA FORUM HABERLER
