HASAS BAĞRSAK SENDROMU VE STRES YÖNETİMİ
Değerli okuyucular, hassas bağırsak sendromu, ince ve kalın bağırsakların anormal derecede artışı, kendiliğinden hareketlerinin görüldüğü bir hastalıktır ve genellikle duygusal stresle artış gösterir. Bağırsakların çalışmasında bir bozukluk, dış tesirler ile tetiklenen aşırı duyarlılık vardır.
Daha çok sol alt karın ağrısı, her iki yan boşlukta dolgunluk ve sızı, gaz, şişkinlik, hazımsızlık, geğirti ile zaman zaman kabızlık ve ishal tarzı değişken hareketlerin birlikteliği şeklinde görülen, tüm mide sistemini etkileyen bağırsak hareket bozukluğudur. En sık görülen belirtileri;
Karın ağrısı /karında rahatsızlık hissi, şişkinlik /gerginlik, kabızlık veya ishal yakınmalarıdır. Bu yakınmalar genelde dışkılamadan sonra azalır. Ayrıca stres-depresyon-konsantrasyon güçlüğü, geğirti-mide bulantısı-kusma-gaz-iştahsızlık-hazımsızlık –sindirim güçlüğü-mide yanması, sık idrara çıkma ve yanma hissi, baş-sırt ağrısı, kalp çarpıntısı, güçsüzlük yorgunluk halsizlik, uykusuzluk hissi gibi belirtiler de görülebilir.
Bağırsakların çok zengin sinir ağı vardır (bağırsak sinir sistemi) ve beyin ile çok kompleks (karmaşık) ilişki halindedir. Bu yakın ilişkiye karşın bağırsağın hareketlerini kontrol eden sinirlerin tamamı beynin kontrolü altında değildir.
Beyin ile vücudumuz arasındaki ilişki birçok örnekle net bir şekilde ortaya konabilir.
Anksiyeteye (endişeye, kaygıya) neden olan bir durum ile karşı karşıya kalındığında (sınav, yarışma, iş yeri stresi v.s.), birçok kişide ruhsal (emosyonel) ve fiziksel bir cevap meydana gelir.
Bir anda duygusal (emosyonel) olarak korku, anksiyete, stres veya şüphe hissedilebilir. Fiziksel olarak ise kas gerginliği, terleme, çarpıntı, nefes darlığı veya karın ağrıları gelişebilir. Her bireyde, meydana gelen (duygusal - ruhsal) (emosyonel) ve fiziksel cevap farklıdır. Bu tamamen kişinin o anda aklında ve vücudunda olanların farkına varma derecesi ile ilgilidir. Bazı bireylerde hedef organ bağırsaklardır.
Bağırsaklar, gıdaların sindirilme ve artıkların dışarı atılması işlevini beyinden bağımsız olarak otonom sinirlerin kontrolünde yaparlar. Fakat stres sırasında beyinin gönderdiği karmaşık uyarılar, kendi kendine düzenli çalışan bağırsak sinir sistemini de etkiler. Bunun sonucunda irritabıl (hassas) bağırsak sendromunda gözlenen olaylar istemsiz olarak gelişir. Örneğin bazı kişiler heyecanlı, sıkıntılı anlarda ishal (diare) olur.
Stresli durumlarda santral sinir sistemi ve diğer sinir sistemleri arasındaki yakın ilişki nedeni ile gerek direkt uyarı, gerekse salgılanan hormonlar aracılığı ile bağırsak hareketleri hızlanır. Bu da karın ağrısı ve ishale neden olur. Stresli ortam geçince her şey eski düzenine geri döner.
Hassas bağırsak hastalığının bazı tiplerine yakalanan insanlar için işe gitmek için hazırlanmak bile zor olabilir. IBS hastalığından muzdarip kişilerin, hazırlanıp evden çıkana kadar 4 ya da bazen 5 kez bağırsaklarını boşaltma ihtiyacı duymaları olağan dışı bir durum değildir.
İş dünyasından ayrılma hassas bağırsak hastalığı olanların yaptığı şeylerden sadece birisidir ve bu kendi düzensizliklerinden kaynaklanır. Hastalar sıklıkla otobüsü kaçırır ya da işe okula ve diğer aktivitelerine geç giderler.
Stres yönetiminin, hassas bağırsak sendromu göstergelerini önlemeye, azaltmaya yardımcı olduğunu gösteren kanıtlar vardır. Uzmanlara göre, bu rahatsızlığın tedavisini gören kişilerin mutlaka kendi doktorları yanı sıra bir psikolog- psikiyatrist gözetiminde olması, ihtiyaç varsa psikoterapi görmeleri de gerekmektedir.
Hastanın yaşam şekli, stres derecesi, sorunları araştırılmalıdır. İş, aile ilişkileri, aşırı çalışma, uykusuzluk, maddi sorunlar, seyahat, v.s. bulguları şiddetlendirebilir. Bulguların artması stresi artırır o da tekrar bulguların daha da şiddetlenmesine neden olabilir. Buna ek olarak irritabıl bağırsak sendromu günlük olağan işleri aksatabilir, bu da yaşam kalitesini, bireyin verimini bozabilir. Her ikisi yine stresin artmasına neden olur.
Düzenli egzersiz, diyet ve stres faktörlerinin giderilmeye çalışılması sorunları azaltabilir.
Hayırlı, stressiz günler geçirmeniz duasıyla Allah’a emanet olunuz.
KIVANÇ TIĞLI BULUT . PSİKOTERAPİST DANIŞMAN.
FANİ DUNYA FORUM HABERLER
